Απευθείας σύνδεσμος
Το γερμανικό σύστημα επαγγελματικής εκπαίδευσης προσφέρει στους αποφοίτους των σχολείων πολλές δυνατότητες ένταξης στην αγορά εργασίας με ένα αναγνωρισμένο πτυχίο επαγγελματικής εκπαίδευσης. Μπορούν να ακολουθήσουν ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης με μαθητεία εντός μιας επιχείρησης στο πλαίσιο του «δυϊκού συστήματος» επαγγελματικής κατάρτισης ή ένα πρόγραμμα σχολικής επαγγελματικής κατάρτισης, αλλά και να πιστοποιηθούν ή να ειδικευθούν και μέσω ενός προγράμματος μετεκπαίδευσης.
Γίνεται διάκριση μεταξύ
Η επαγγελματική κατάρτιση δεν πρέπει να συγχέεται με την επαγγελματική επιμόρφωση που προσφέρεται παράλληλα με την επαγγελματική δραστηριότητα σε (επαγγελματικές) ακαδημίες. Σκοπός της είναι η προσαρμογή των γνώσεων και ικανοτήτων στις νέες απαιτήσεις του επαγγελματικού περιβάλλοντος.
Περίπου το 70 % όλων των επαγγελματικών καταρτίσεων που ολοκληρώνονται στη Γερμανία πραγματοποιούνται με τη μορφή της δυαδικής επαγγελματικής κατάρτισης (μαθητείας σε επιχειρήσεις). «Δυαδική» σημαίνει δύο τμήματα της εκπαίδευσης σε δύο διαφορετικούς χώρους: Στο επαγγελματικό σχολείο ο μαθητευόμενος αποκτά τις θεωρητικές τεχνικές γνώσεις, στην επιχείρηση αποκτά πρακτικές γνώσεις και ικανότητες. Ο συνδυασμός της εκπαίδευσης στην επιχείρηση και στο επαγγελματικό σχολείο εγγυάται τη σύνδεση μεταξύ θεωρίας και πρακτικής. Ακριβώς λόγω της σύνδεσης μεταξύ θεωρίας και πρακτικής αυτό το είδος εκπαίδευσης θεωρείται ως ιδιαιτερότητα του γερμανικού εκπαιδευτικού συστήματος και απολαύει διεθνούς αναγνώρισης.
Τα περισσότερα κρατικά αναγνωρισμένα επαγγέλματα μαθητείας – αυτή τη στιγμή 324 – διαρθρώνονται σύμφωνα με το δυαδικό σύστημα εκπαίδευσης. Στο πλαίσιο του δυαδικού συστήματος παρέχεται εκπαίδευση ιδίως για επαγγέλματα από τη βιοτεχνία, το εμπόριο, τη βιομηχανία, τις υπηρεσίες ή από τον αγροτικό τομέα. Το μάθημα επαγγελματικής εκπαίδευσης στο σχολείο λαμβάνει χώρα κατά κανόνα 1 έως 2 ημέρες την εβδομάδα παράλληλα με την εργασία στην επιχείρηση. Σε ορισμένα προγράμματα εκπαίδευσης το σχολικό μάθημα παρέχεται ως μπλοκ: Εδώ ο/η καταρτιζόμενος/-η παρακολουθεί εναλλάξ συνεχώς μερικές εβδομάδες μαθήματα στο σχολείο και μετά στην εργάζεται ξανά στο πλαίσιο της μαθητείας του στην επιχείρηση φορέα κατάρτισης. Σε ένα πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης με μαθητεία λαμβάνει κανείς μια αμοιβή από την επιχείρηση φορέα κατάρτισης.
Σημείωση: Mια ματιά στην επαγγελματική εκπαίδευση προσφέρουν οι διαθέσιμες σε πολλές γλώσσες, σύντομες παρουσιάσεις του Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου για την Επαγγελματική Εκπαίδευση (BiBB) Πληροφορίες σχετικά με τα επαγγέλματα κατάρτισης και επιμόρφωσης στο πλαίσιο του δυαδικού συστήματος σύμφωνα με τον γερμανικό νόμο σχετικά με την επαγγελματική εκπαίδευση (BBiG) και του Κανονισμού Βιοτεχνικών Επαγγελμάτων (HwO) καθώς και τα επαγγέλματα παροχής υπηρεσιών φροντίδας σύμφωνα με τον σχετικό νόμο (PflBG) θα βρείτε επίσης στον ιστότοπο του BiBB στα Γερμανικά και στα Αγγλικά. Στον ιστότοπο Eurydice παρατίθεται μια συνοπτική επισκόπηση των μορφών εκπαίδευσης στη Γερμανία.
Πέρα από τη δυαδική επαγγελματική κατάρτιση υπάρχει στη Γερμανία και η σχολική επαγγελματική κατάρτιση. Η καθαρά σχολική εκπαίδευση είναι ισότιμη και έχει την ίδια αξία όπως η δυαδική εκπαίδευση. Υπάρχει μεγάλη επιλογή προγραμμάτων σχολικής επαγγελματικής κατάρτισης, όπως στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας (νοσοκόμοι και νοσηλευτές, φαρμακευτικοί τεχνικοί βοηθοί, νοσοκόμοι γηροκομίας, κοινωνικοί βοηθοί, παιδαγωγοί κλπ.), στον τομέα των ξένων γλωσσών καθώς και στους τομείς της τεχνικής και της πληροφορικής (τεχνικοί βοηθοί πληροφορικής) ή των γραφικών (τεχνικοί βοηθοί γραφικών). Η σχολική επαγγελματική κατάρτιση πραγματοποιείται σε κρατικά ή ιδιωτικά ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης ή σε επαγγελματικές ακαδημίες πλήρους φοίτησης και διαρκεί 1 έως 3 έτη. Τα ιδιωτικά ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης μπορεί ενδεχομένως να χρεώνουν δίδακτρα.
Κατά κανόνα κατά τη διάρκεια της σχολικής εκπαίδευσης δεν λαμβάνει κανείς καμία αμοιβή. Οι σπουδαστές επαγγελματικών σχολών μπορούν, όμως, υπό ορισμένες προϋποθέσεις να λάβουν οικονομική ενίσχυση σύμφωνα με τον γερμανικό ομοσπονδιακό νόμο για την οικονομική ενίσχυση των σπουδαστών - στα Γερμανικά γνωστός ως Schüler - BAföG.
Συμβουλή: Καθώς συνήθως υπάρχουν σταθερές προθεσμίες για την εγγραφή σε ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης, θα πρέπει να ενημερωθείτε εγκαίρως στα ινστιτούτα της επιλογής σας. Αναλυτική επισκόπηση των ινστιτούτων επαγγελματικής κατάρτισης στα ομόσπονδα κρατίδια προσφέρει η βάση δεδομένων KURSNET του Ομοσπονδιακού Γραφείου Εργασίας.
Στον τομέα της οικονομίας (ιδίως σε βιομηχανικές και εμπορικές επιχειρήσεις, ασφαλιστικές εταιρείες) υπάρχουν εκπαιδευτικά προγράμματα που απευθύνονται ειδικά σε απόφοιτους λυκείου και ονομάζονται «προγράμματα ειδικής κατάρτισης στον τομέα της οικονομίας» ή «προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης για απόφοιτους λυκείου».
Για αυτά τα εκπαιδευτικά προγράμματα υπάρχουν διάφορα μοντέλα στα επί μέρους ομόσπονδα κρατίδια. Συνήθως έχουν ως κοινό παρονομαστή την πρακτική προσέγγιση, τη στενή διασύνδεση με τις ανάγκες της οικονομίας και τις υψηλές θεωρητικές απαιτήσεις. Τέτοια προγράμματα προσφέρονται στον εμπορικό τομέα, αλλά και στους τομείς της πληροφορικής (ειδικός πληροφορικής οικονομικών), των ξένων γλωσσών και των μεταφορών (ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας). Στο επαγγελματικό σχολείο επιπλέον γίνονται σε ορισμένες ειδικές τάξεις μαθήματα τήρησης βιβλίων, λογιστικής, μάρκετινγκ, μηχανογράφησης ή ξένων γλωσσών.
Ειδικά προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης για απόφοιτους λυκείου υπάρχουν ιδίως για τις εξής ομάδες επαγγελμάτων μαθητείας:
Κατά τη διάρκεια της μαθητείας τους οι μαθητευόμενοι αμείβονται από την επιχείρηση-φορέα κατάρτισης, στην οποία εργάζονται.
Συμβουλή: Το Κέντρο Επαγγελματικής Πληροφόρησης του Ομοσπονδιακού Γραφείου Εργασίας προσφέρει σημαντικές πληροφορίες για όλα τα επαγγέλματα μαθητείας. Επίσης χρήσιμη είναι η Υπηρεσία Επαγγελματικού Προσανατολισμού του Ομοσπονδιακού Γραφείου Εργασίας.
Οι υποψήφιοι μαθητευόμενοι θα πρέπει πάντα να λαμβάνουν υπόψη τους τις ημερομηνίες για την έναρξη της μαθητείας τους. Οι περισσότερες μαθητείες ξεκινούν από την 1η Αυγούστου ή την 1η Σεπτεμβρίου κάθε έτους. Πολλές επιχειρήσεις ξεκινούν ήδη στις αρχές του έτους να αναζητούν μαθητευόμενους, ιδίως οι τράπεζες και οι μεγάλες επιχειρήσεις αναγγέλλουν τις προσφερόμενες θέσεις ένα ολόκληρο έτος πριν από την έναρξη της μαθητείας. Οι υποψήφιοι μαθητευόμενοι θα πρέπει ήδη κατά τη διάρκεια του προτελευταίου σχολικού έτους να αρχίσουν να σκέφτονται ποιο επάγγελμα θέλουν να ακολουθήσουν. Κατά την αναζήτηση θέσης μαθητείας χρήσιμες είναι και οι ημέρες ενημέρωσης των κέντρων επαγγελματικής ενημέρωσης στα γραφεία εργασίας ή στις εκθέσεις μαθητείας.
Η επαγγελματική κατάρτιση δεν πρέπει να συγχέεται με την επαγγελματική επιμόρφωση που προσφέρεται παράλληλα με την επαγγελματική δραστηριότητα σε (επαγγελματικές) ακαδημίες. Σκοπός της είναι η προσαρμογή των γνώσεων και ικανοτήτων στις νέες απαιτήσεις του επαγγελματικού περιβάλλοντος.
Επαγγελματική επιμόρφωση είναι κάθε εκπαιδευτική διαδικασία, με την οποία βελτιώνεται ή διευρύνεται μια ήδη υπάρχουσα επαγγελματική κατάρτιση. Προηγούνται προγενέστερα στάδια εκπαίδευσης ή/και ενδιάμεση επαγγελματική δραστηριότητα. Η επαγγελματική επιμόρφωση μπορεί να πραγματοποιείται με τη μέθοδο της αυτοδιδασκαλίας, μέσω προγράμματος κατάρτισης με δημόσια πρόσβαση ή, εφόσον η επαγγελματική επιμόρφωση πραγματοποιείται από την επιχείρηση, με τη μορφή της επιχειρησιακής επαγγελματικής επιμόρφωσης.
Στην επαγγελματική επιμόρφωση γίνεται διάκριση μεταξύ:
Η επαγγελματική επιμόρφωση πραγματοποιείται κατά κανόνα επίσης παράλληλα με την εργασία.
Η επιμόρφωση αποσκοπεί στη διατήρηση των δεξιοτήτων που έχουν ήδη αποκτηθεί σε ένα επάγγελμα μαθητείας. Σκοπός είναι η εμβάθυνση των γνώσεων, η προσαρμογή τους στις τεχνικές εξελίξεις ή η επέκτασή τους, ώστε να μπορεί να επιτευχθεί η επαγγελματική εξέλιξη. Οι δεξιότητες που αποκτώνται με την επιμόρφωση συνήθως αποδεικνύονται με εξετάσεις που διεξάγονται από τους αρμόδιους φορείς (συνήθως τα βιοτεχνικά επιμελητήρια ή τα βιομηχανικά και εμπορικά επιμελητήρια).
Ως κατάρτιση επαγγελματικής εξέλιξης νοούνται για παράδειγμα τα μαθήματα προετοιμασίας που παρακολουθούν ειδικευμένοι εργαζόμενοι και τα οποία ολοκληρώνονται με τις εξετάσεις αρχιτεχνίτη, τα μαθήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις για την απόκτηση τίτλου διοικητικού στελέχους (Fachwirt) ή οι κύκλοι εκπαίδευσης για τις εξετάσεις σύμφωνα με τον γερμανικό κανονισμό σχετικά με τις προϋποθέσεις επάρκειας εκπαιδευτικών (AEVO).
Ως μετεκπαίδευση νοείται η κατάρτιση ή εκπαίδευση για μια άλλη δραστηριότητα από εκείνη, την οποία κάποιος ασκούσε προηγουμένως ή για την οποία είχε εκπαιδευτεί. Οι υφιστάμενες γνώσεις και η πείρα από προηγούμενη δραστηριότητα συχνά μειώνουν τη διάρκεια της εκπαίδευσης για ένα νέο επάγγελμα σε αντίθεση με κάποιον που ξεκινάει από την αρχή. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορεί να λάβει μέρος σε πρόγραμμα μετεκπαίδευσης και κάποιος που δεν έχει προηγούμενη επαγγελματική κατάρτιση, όμως σε αυτήν την περίπτωση πρόκειται στην ουσία για επαγγελματική κατάρτιση.
Η μετεκπαίδευση προσφέρει τη δυνατότητα απόκτησης δεξιοτήτων για μια νέα επαγγελματική δραστηριότητα, εάν π.χ. η άσκηση του παλιού επαγγέλματος δεν είναι πλέον δυνατή για λόγους υγείας. Ή για λόγους που αφορούν σε αλλαγές στη ζήτηση ειδικευμένων εργαζομένων που επιφέρουν οι συνεχείς δομικές αλλαγές στην αγορά εργασίας και που θέτουν διαφορετικές απαιτήσεις ως προς την κατάρτιση και τις δεξιότητες των εργαζομένων (για παράδειγμα λόγω της ψηφιοποίησης).
Το πρόγραμμα μετεκπαίδευσης μπορεί να συμβάλει στον επαγγελματικό επαναναπροσανατολισμό και στην εκμάθηση ενός νέου επαγγέλματος. Μια μετεκπαίδευση ολοκληρώνεται με την εξέταση ενώπιον του αρμόδιου επιμελητηρίου (βιομηχανικού, εμπορικού, τεχνικού κτλ.). Αυτή οδηγεί στην απόκτηση για παράδειγμα πτυχίου επαγγελματικής εκπαίδευσης ή ενός πιστοποιητικού. Η διάρκεια του προγράμματος μετεκπαίδευσης εξαρτάται από την πραγματική διάρκεια εκπαίδευσης του εκάστοτε επαγγέλματος. Συνήθως τα εμπορικά επαγγέλματα έχουν διάρκεια κατάρτισης 3 έτη (τουλάχιστον 21 μήνες μετεκπαίδευσης) και τα τεχνικά επαγγέλματα 3,5 έτη (έως 28 μήνες μετεκπαίδευσης).
Στη Γερμανία τα προγράμματα μετεκπαίδευσης χρηματοδοτούνται συχνά από δημόσιους πόρους, κυρίως από τα τοπικά Γραφεία εργασίας, το Ομοσπονδιακό Γραφείο Εργασίας ή σε περίπτωση προβλημάτων υγείας ως μέτρο επανένταξης από την Γερμανική συνταξιοδοτική ασφάλιση.
