Συχνές ερωτήσεις για την επαγγελματική εκπαίδευση
Eκπαίδευση
Στη Γερμανία η επαγγελματική κατάρτιση είναι προσβάσιμη σε όλους, ανεξάρτητα από ηλικία, φύλο ή εθνικότητα. Προϋπόθεση, όμως, είναι να βρείτε μια επιχείρηση, όπου θα κάνετε τη μαθητεία σας. Κατά την αναζήτηση του κατάλληλου επαγγέλματος και της επιχείρησης για τη μαθητεία μπορούν να σας βοηθήσουν τα γραφεία εργασίας ή τα επιμελητήρια (π.χ. εμπορικά και βιομηχανικά επιμελητήρια, βιοτεχνικά επιμελητήρια, γεωργικά επιμελητήρια).
Εφόσον πληρούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις, επαγγελματικά προσόντα μπορούν να αποκτηθούν και μέσω της επαγγελματικής επιμόρφωσης ή μετεκπαίδευσης. Ανάλογα με το επάγγελμα διαρκεί από 1,5 μήνες έως 3,5 έτη και υπάρχει δυνατότητα χορήγησης οικονομικής ενίσχυσης με δημόσια κεφάλαια από το Ομοσπονδιακό Γραφείο Εργασίας ή το Γραφείο Εργασίας ή τους φορείς αποκατάστασης. Λόγοι ενίσχυσης είναι για παράδειγμα η έλλειψη τίτλου επαγγέλματος, για τον οποίο υπάρχει ζήτηση στην αγορά εργασίας, ή η ανάγκη για νέο επαγγελματικό προσανατολισμό για λόγους υγείας. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ. (Οι πληροφορίες, στις οποίες παραπέμπει ο σύνδεσμος αυτός, δεν παρέχονται στα Ελληνικά.)
Αναλυτικές πληροφορίες για το εκπαιδευτικό σύστημα της Γερμανίας και ιδίως για τη γενική και επαγγελματική εκπαίδευση ενηλίκων θα βρείτε στην ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Δικτύου Πληροφόρησης για την εκπαίδευση Eurydice. (Οι πληροφορίες, στις οποίες παραπέμπει ο σύνδεσμος αυτός, δεν παρέχονται στα Ελληνικά.)
Με το σύστημα της δυαδικής και σχολικής επαγγελματικής κατάρτισης μπορεί να αποκτήσει κανείς επαγγελματικό τίτλο για την άσκηση ορισμένου επαγγέλματος.
Το δυαδικό σύστημα επαγγελματικής κατάρτισης έχει μεγάλη παράδοση στη Γερμανία και απολαύει ευρείας αποδοχής στον τομέα της οικονομίας. Έχει ουσιώδη σημασία και διασφαλίζει η Γερμανία να έχει το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας νέων εντός της ΕΕ. Τα ενιαία ομοσπονδιακά πρότυπα και ο τίτλος με αναγνώριση από το Κράτος λειτουργούν ως εγγύηση ποιότητας για τον προσανατολισμό των εργοδοτών κατά την πρόσληψη νέων συνεργατών. Η ευρεία χρησιμότητα των επαγγελμάτων εξασφαλίζει την κινητικότητα των ειδικευμένων εργαζομένων - συνήθως βρίσκουν γρηγορότερα θέσεις εργασίας. Έτσι οι ειδικευμένοι εργαζόμενοι κινδυνεύουν λιγότερο να μείνουν άνεργοι και συχνά έχουν υψηλότερο εισόδημα από τους ανειδίκευτους εργαζόμενους. Επιπλέον το δυαδικό σύστημα επαγγελματικής κατάρτισης προσφέρει άψογες δυνατότητες μετεκπαίδευσης και εξέλιξης, π.χ. βιοτέχνης αρχιτεχνίτης, βιομηχανικός αρχιτεχνίτης ή ειδικευμένος εμπορικός υπάλληλος. Συνεπώς η δυαδική κατάρτιση αποτελεί τη βάση της δια βίου μάθησης και προσφέρει καλές προοπτικές εξέλιξης.
Επί του παρόντος οι νέες γυναίκες ενδιαφέρονται συχνότερα για τα ακόλουθα 10 επαγγέλματα μαθητείας:
- πιστοποιημένη υπάλληλος διαχείρισης γραφείου,
- ειδικευμένη υπάλληλος ιατρείου,
- πωλήτρια,
- πιστοποιημένη υπάλληλος λιανικού εμπορίου,
- ειδικευμένη υπάλληλος οδοντιατρείου,
- πιστοποιημένη βιομηχανική υπάλληλος,
- κομμώτρια,
- ειδικευμένη ξενοδοχειακή υπάλληλος,
- ειδικευμένη πωλήτρια βιοτεχνίας τροφίμων,
- πιστοποιημένη τραπεζική υπάλληλος.
Στους νέους άνδρες πιο δημοφιλή είναι τα εξής 10 επαγγέλματα:
- μηχανοτρονικός αυτοκινήτων,
- ηλεκτρονικός μηχανικός,
- πιστοποιημένος υπάλληλος λιανικού εμπορίου,
- μηχανολόγος, μηχανικός εξοπλισμών υγιεινής,
- θέρμανσης και κλιματιστικών,
- πωλητής,
- πιστοποιημένος ειδικός πληροφορικής,
- πιστοποιημένος υπάλληλος εφοδιασμού αποθηκών,
- πιστοποιημένος έμπορος χονδρικού και εξωτερικού εμπορίου,
- πιστοποιημένος υπάλληλος διαχείρισης γραφείου.
Για τα ιδιαίτερα δημοφιλή επαγγέλματα είναι συχνά δύσκολο να βρεθεί θέση μαθητείας. Για αυτό δεν θα πρέπει να επικεντρώνεστε εξ αρχής σε κάποιο επάγγελμα, αλλά να ενημερώνεστε για διάφορα επαγγέλματα. Οι νέοι καλό είναι να προσπαθούν να ανακαλύψουν τις ικανότητες και τα ταλέντα τους και να επιλέγουν τα αντίστοιχα επαγγέλματα για τη μαθητεία τους. Πέρα από το δημοφιλέστερα 10 επαγγέλματα υπάρχει ευρεία γκάμα ενδιαφερόντων επαγγελμάτων σε διάφορους τομείς. Περισσότερες πληροφορίες για τα διάφορα επαγγέλματα και τα απαραίτητα απολυτήρια θα βρείτε π.χ. στην ιστοσελίδα του Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Επαγγελματικής Εκπαίδευσης ή του Ομοσπονδιακού Γραφείου Εργασίας. (Οι πληροφορίες, στις οποίες παραπέμπουν οι σύνδεσμοι αυτοί, δεν παρέχονται στα Ελληνικά.) Το Ομοσπονδιακό Γραφείο Εργασίας προσφέρει υπηρεσίες συμβουλευτικής για νέους, για να τους βοηθήσει να βρουν το κατάλληλο επάγγελμα (επαγγελματικός προσανατολισμός). Στο Κέντρο Επαγγελματικών Πληροφοριών του Ομοσπονδιακού Γραφείου Εργασίας μπορείτε να πληροφορηθείτε επί τόπου για όλες τις δυνατότητες μαθητείας και σπουδών (Οι πληροφορίες δεν διατίθενται στα Ελληνικά).
Κατά την αναζήτηση κατάλληλης θέσης μαθητείας υποστήριξη και συμβουλές παρέχει η υπηρεσία επαγγελματικού προσανατολισμού των γραφείων εργασίας. Πέρα από τις προσωπικές υπηρεσίες παροχής συμβουλών και διαμεσολάβησης για την εύρεση θέσης μαθητείας προσφέρουν στους νέους και εκτενείς υπηρεσίες για την αυτόνομη αναζήτηση θέσεων μαθητείας. Μέσα από την αγορά εύρεσης εργασίας (δεν διατίθεται στα Ελληνικά) μπορείτε να αναζητήσετε μόνοι σας ελεύθερες θέσεις μαθητείας σε επιχειρήσεις. Δυνατότητες σχολικής επαγγελματικής κατάρτισης σε όλη την επικράτεια μπορείτε να βρείτε στο διαδίκτυο στην ιστοσελίδα Kursnet. (Οι πληροφορίες, στις οποίες παραπέμπει ο σύνδεσμος αυτός, δεν παρέχονται στα Ελληνικά.) Κατά την αναζήτηση θέσης μαθητείας χρήσιμες είναι και οι ημέρες ενημέρωσης των κέντρων επαγγελματικής ενημέρωσης στα γραφεία εργασίας ή οι εκθέσεις μαθητείας.
Εκτός από το Ομοσπονδιακό Γραφείο Εργασίας υποστήριξη κατά την αναζήτηση θέσεων μαθητείας προσφέρουν και τα online εργαλεία αναζήτησης των βιοτεχνικών επιμελητηρίων και των εμπορικών και βιομηχανικών επιμελητηρίων.
Τα επιμελητήρια (π.χ. εμπορικά και βιομηχανικά επιμελητήρια, βιοτεχνικά επιμελητήρια, γεωργικά επιμελητήρια) μπορούν επίσης να βοηθήσουν. Για να φέρουν τους υποψήφιους μαθητευόμενους σε επαφή με επιχειρήσεις οι σύμβουλοι των επιμελητηρίων υποστηρίζουν τις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις κατά την πλήρωση των θέσεων μαθητείας τους με ημεδαπούς και αλλοδαπούς νέους.
Γενικές πληροφορίες μπορείτε να βρείτε και στην ιστοσελίδα «Du und Deine Ausbildung = praktisch unschlagbar» (Εσύ και η μαθητεία σου = ανίκητη ομάδα). (Οι πληροφορίες, στις οποίες παραπέμπει ο σύνδεσμος αυτός, δεν παρέχονται στα Ελληνικά.)
Όλοι οι μαθητευόμενοι δικαιούνται να λάβουν «εύλογη αμοιβή». Η αμοιβή κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής κατάρτισης είναι διαφορετική ανάλογα με τον τομέα, το επάγγελμα και την επιχείρηση μαθητείας. Μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ 250 και 950 ευρώ μηνιαίως. Εάν οι εργοδότες έχουν συνάψει συλλογική σύμβαση εργασίας με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, το ύψος των μισθών είναι προσδιορισμένο.
Υπό ορισμένες προϋποθέσεις οι μαθητευόμενοι μπορούν να λάβουν επιπλέον και οικονομική ενίσχυση από το Γραφείο Εργασίας και ειδικότερα το επίδομα επαγγελματικής κατάρτισης. (Οι πληροφορίες, στις οποίες παραπέμπει ο σύνδεσμος αυτός, δεν παρέχονται στα Ελληνικά.)
Προσοχή: Η απαίτηση αυτή, την οποία έχετε ως εργαζόμενος της ΕΕ, δεν έχει ρυθμιστεί πλήρως στον γερμανικό νόμο (άρθρο 59 του 3ου βιβλίου του γερμανικού Κώδικα Κοινωνικής Ασφάλισης – δεν διατίθεται στα Ελληνικά). Συνεπώς κατά πάσα πιθανότητα η αίτησή σας θα απορριφθεί, εάν δεν διαμένετε τουλάχιστον 5 χρόνια στη Γερμανία (δικαίωμα μόνιμης διαμονής). Μπορείτε να ασκήσετε ένσταση κατά της απορριπτικής απόφασης. Αναζητήστε νομικές συμβουλές. Με τη μηχανή αναζήτησης συμβουλευτικών κέντρων μπορείτε να βρείτε ένα συμβουλευτικό κέντρο κοντά σας.
Σε ορισμένες περιπτώσεις σχολικής επαγγελματικής κατάρτισης οι μαθητευόμενοι λαμβάνουν αμοιβή μαθητείας. Αυτό ισχύει για παράδειγμα στη μαθητεία για το επάγγελμα του νοσοκόμου και του νοσηλευτή.
Ωστόσο, συχνά οι μαθητευόμενοι δεν αμείβονται κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής κατάρτισης. Οικονομική ενίσχυση προσφέρουν οι υπηρεσίες που είναι αρμόδιες για το σπουδαστικό επίδομα. Μπορείτε να ζητήσετε να εξεταστεί εάν δικαιούστε ως υποψήφιος μαθητευόμενος να λάβετε κατά τη διάρκεια της σχολικής κατάρτισης οικονομική ενίσχυση σύμφωνα με τον ομοσπονδιακό νόμο για την οικονομική ενίσχυση των σπουδαστών – στα Γερμανικά αποκαλείται και Schüler-BAföG. (Οι πληροφορίες, στις οποίες παραπέμπει ο σύνδεσμος αυτός, δεν παρέχονται στα Ελληνικά.)
Μπορείτε να βρείτε τις υπηρεσίες που είναι αρμόδιες για το σπουδαστικό επίδομα στην αρμόδια δημοτική ή περιφερειακή διοίκηση.
Η δυαδική εκπαίδευση ρυθμίζεται στον γερμανικό νόμο σχετικά με την επαγγελματική εκπαίδευση καθώς και στους επί μέρους κανονισμούς επαγγελματικής κατάρτισης των αντίστοιχων επαγγελμάτων. Εκεί ορίζονται οι γενικές προϋποθέσεις της επαγγελματικής κατάρτισης, όπως δικαιώματα και υποχρεώσεις μαθητευόμενων ή περιεχόμενα προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης.
Οι ειδικότερες ρυθμίσεις του προγράμματος επαγγελματικής κατάρτισης ορίζονται στη σύμβαση μαθητείας. Οι αρμόδιοι φορείς (π.χ. εμπορικό και βιομηχανικό επιμελητήριο ή βιοτεχνικό επιμελητήριο) ελέγχουν το πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης και διενεργούν τις εξετάσεις.
Προϋποθέσεις: Τυπικά δεν απαιτείται για τη δυαδική επαγγελματική κατάρτιση ορισμένο απολυτήριο σχολικής εκπαίδευσης. Κατά κανόνα σύμφωνα με τον γερμανικό νόμο σχετικά με την επαγγελματική εκπαίδευση ο καθένας μπορεί να ολοκληρώσει οποιοδήποτε πρόγραμμα δυαδικής επαγγελματικής κατάρτισης, ανεξάρτητα από φύλο, ηλικία ή απολυτήριο σχολείου. Στην πράξη πολλές επιχειρήσεις ορίζουν ελάχιστες προϋποθέσεις, τις οποίες θα πρέπει να πληρούν οι υποψήφιοι, όπως για παράδειγμα ορισμένο απολυτήριο σχολείου ή καλοί βαθμοί σε επί μέρους μαθήματα.
Διάρκεια: Ανάλογα με το επάγγελμα η δυαδική κατάρτιση διαρκεί συνήθως μεταξύ 2 και 3,5 έτη. Το απολυτήριο σχολείου και η απόδοση κατά τη διάρκεια της κατάρτισης μπορούν να επηρεάσουν τη διάρκεια και να έχουν ως αποτέλεσμα την σύντμηση ή παράταση της κατάρτισης.
Επαγγελματική κατάρτιση σε επιχείρηση: Ο μαθητευόμενος κατά κανόνα εργάζεται 3 έως 4 ημέρες την εβδομάδα στην επιχείρηση, όπου μαθαίνει πρακτικές ή, κατά περίπτωση, τεχνικές ικανότητες. Για κάθε επάγγελμα τα περιεχόμενα της κατάρτισης ορίζονται στο γενικό πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης.
Επαγγελματική κατάρτιση σε επαγγελματικό σχολείο: Πέρα από την εργασία στην επιχείρηση οι μαθητευόμενοι επισκέπτονται επαγγελματικό σχολείο για 8 έως 12 ώρες μαθήματος την εβδομάδα. Τα προγράμματα διδασκαλίας διαφέρουν ανάλογα με το επάγγελμα και το ομόσπονδο κρατίδιο, στο οποίο πραγματοποιείται η επαγγελματική κατάρτιση. Τα μαθήματα είναι χωρισμένα σε θεωρητικά ειδικά μαθήματα, που αφορούν ειδικά το εκάστοτε επάγγελμα, και γενικά μαθήματα. Τα γενικά μαθήματα αφορούν για παράδειγμα τη γερμανική γλώσσα, την πολιτική, τα θρησκευτικά και τη γυμναστική.
Τίτλος: Κατά τη διάρκεια της δυαδικής κατάρτισης κατά κανόνα διεξάγονται 2 σημαντικές εξεταστικές δοκιμασίες για τους μαθητευόμενους: Οι ενδιάμεσες εξετάσεις διεξάγονται στη μέση της κατάρτισης και σκοπό έχουν να καταδείξουν ότι ο μαθητευόμενος είχε καλή πρόοδο και έχει κατανοήσει την ύλη έως τότε. Με την επιτυχή τελική εξέταση (στη βιοτεχνία οι εξετάσεις μαθητείας) ολοκληρώνεται η κατάρτιση.
Η ολοκλήρωση της επαγγελματικής κατάρτισης δεν σημαίνει οπωσδήποτε ότι ολοκληρώθηκε η εκπαίδευση. Σε πολλούς τομείς υπάρχουν προγράμματα επιμόρφωσης, στον τομέα της βιοτεχνίας π.χ. υπάρχει η δυνατότητα απόκτησης πιστοποιητικού αρχιτεχνίτη. Πέρα από αυτό υπάρχουν πολλές δυνατότητες μετά την ολοκλήρωση της κατάρτισης, π.χ. προγράμματα επιμόρφωσης, μια δεύτερη επαγγελματική κατάρτιση ή μεταπτυχιακές σπουδές.
Προϋποθέσεις: Τα ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης συνήθως ζητούν απολυτήριο μέσης εκπαίδευσης. Για ορισμένους τομείς επαγγελμάτων γίνεται δεκτό και το απολυτήριο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Σε κάποιες περιπτώσεις η επαγγελματική κατάρτιση προϋποθέτει και προηγούμενη πρακτική άσκηση. Επιπλέον μερικά σχολεία διεξάγουν πρόσθετες εξετάσεις επάρκειας.
Διάρκεια: Η αποκλειστικά σχολική κατάρτιση συνήθως διαρκεί από 1 έως 3 έτη.
Πρακτική άσκηση σε επιχείρηση: Ένα σημαντικό μέρος της σχολικής κατάρτισης αποτελεί η πρακτική άσκηση. Η πρακτική άσκηση μπορεί να πραγματοποιηθεί ορισμένες ημέρες την εβδομάδα ή συγκεντρωτικά για ένα μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Έτσι συμπληρώνεται το θεωρητικό τμήμα από 3 ή περισσότερες πρακτικές ασκήσεις σε διάφορους οργανισμούς. Ιδίως στον τομέα της υγείας τα σχολεία διατηρούν επαφές με επιχειρήσεις για την πρακτική άσκηση ή συνδέονται απευθείας με νοσοκομεία. Σκοπός είναι η εφαρμογή των θεωρητικών γνώσεων στην πράξη.
Τίτλος: Μετά από φοίτηση 1 έως 2 ετών σε ινστιτούτο επαγγελματικής κατάρτισης ολοκληρώνεται η «βασική επαγγελματική εκπαίδευση». Μετά από 2 έως 3 έτη, αντιθέτως, ολοκληρώνεται η «επαγγελματική κατάρτιση». Οι απόφοιτη της σχολικής κατάρτισης κατά κανόνα αποκτούν αναγνωρισμένο τίτλο εκπαίδευσης (π.χ. κρατικά πιστοποιημένος βοηθός πληροφορικής, κρατικά πιστοποιημένος οικονομολόγος επιχειρήσεων ή κρατικά πιστοποιημένος βοηθός κοινωνικός λειτουργός).
Ανάλογα με το ινστιτούτο επαγγελματικής κατάρτισης και το ομόσπονδο κρατίδιο κατά τη διάρκεια της σχολικής κατάρτισης μπορεί να αποκτηθεί και το απολυτήριο μέσης εκπαίδευσης ή και το απολυτήριο λυκείου με δικαίωμα εισαγωγής σε ανώτατη τεχνική σχολή.
Για την προώθηση της επαγγελματικής κατάρτισης και επιμόρφωσης διατίθενται ποικίλες και ατομικές παροχές ενίσχυσης. Το εάν η επαγγελματική επιμόρφωση είναι το κατάλληλο εργαλείο για την ένταξη ενηλίκων στην αγορά εργασίας και εάν πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις, αυτό κρίνεται από το αρμόδιο γραφείο εργασίας σε κάθε επί μέρους περίπτωση. Σχετικές πληροφορίες παρέχει το Ομοσπονδιακό Γραφείο Εργασίας στην ιστοσελίδα του. (Οι πληροφορίες, στις οποίες παραπέμπει ο σύνδεσμος αυτός, δεν παρέχονται στα Ελληνικά.) Εδώ θα βρείτε και έναν σύνδεσμο για το έγγραφο αναφοράς 6 για τις προϋποθέσεις ενίσχυσης μέτρων επιμόρφωσης.