Link bezpośredni
Jeśli jesteś obywatelem UE i przebywasz w Niemczech, od Twojego statusu pobytu zależy, czy nadal posiadasz ubezpieczenie zdrowotne w kraju pochodzenia, czy też podlegasz przepisom systemu ubezpieczeń zdrowotnych w Niemczech.
Jeżeli przebywasz na terenie Niemiec tylko tymczasowo, np. jako turysta/turystka, pracownik/pracowniczka oddelegowany(-a) lub sezonowy(-a) zatrudniony(-a) głównie w kraju pochodzenia, obejmuje Cię ubezpieczenie zdrowotne zawarte w kraju pochodzenia. Aby otrzymać leczenie u lekarza lub w szpitalu, wymagana jest Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ/ang. EHIC – European Health Insurance Card) i dokument tożsamości (dowód osobisty lub paszport). Karta EKUZ jest wydawana bezpłatnie w kraju pochodzenia w odpowiedniej kasie chorych w przypadku posiadania w niej ubezpieczenia. W ramach prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego nie otrzymuje się karty EKUZ.
Jeżeli nie posiadasz karty EKUZ, ponieważ np. jej wystawienie przed wyjazdem zajęłoby zbyt dużo czasu lub jesteś już w drodze, możesz w swojej kasie chorych wystąpić o tymczasowe zaświadczenie zastępcze (niem. Provisorische Ersatzbescheinigung, PEB). Może ono zostać dosłane faksem lub pocztą elektroniczną.
Uwaga: Informacje dotyczące specyficznych dla danego kraju szczegółów dotyczących EKUZ i zaświadczeń tymczasowych – wraz z informacjami o tym, gdzie można złożyć wniosek o EKUZ i zaświadczenie tymczasowe – znajdują się tutaj.
Musterfoto einer Europäischen Krankenversicherungskarte (EHIC)
Zdjęcie: AOK Homepage
Posiadając kartę EKUZ lub zaświadczenie tymczasowe, możesz otrzymać leczenie w Niemczech, jeżeli okaże się ono konieczne podczas pobytu, tzn. jeżeli nie można czekać na powrót do kraju pochodzenia (np. w przypadku złamań kości czy ostrego bólu zęba). Dotyczy to również świadczeń medycznych w związku z chorobami przewlekłymi lub występującymi wcześniej (np. cukrzyca), a także ciążą i porodem.
Uwaga: Karta EKUZ/zaświadczenie tymczasowe są uznawane wyłącznie przez lekarzy i szpitale, którzy są zrzeszeni w systemie państwowych kas chorych (np. wskazówka „lekarz kasy” lub „wszystkie kasy” w przypadku praktyk lekarskich). Prywatna opieka zdrowotna nie jest pokrywana. Są to np. lekarze wykazani jako „praktyka prywatna”.
W praktyce lekarskiej lub w szpitalu należy wypełnić formularz „Oświadczenie pacjenta o europejskim ubezpieczeniu zdrowotnym”. Zostanie on wydany w ramach praktyki lekarskiej lub w szpitalu w żądanej wersji językowej. W formularzu należy podać dowolną niemiecką kasę chorych, np. kasę chorych w miejscu swojego pobytu. Poprzez niemiecką kasę chorych zostanie przeprowadzone rozliczenie kosztów leczenia z Twoją kasą chorych w kraju pochodzenia.
Wskazówka: Instrukcja „Z EKUZ w Niemczech” zawiera najważniejsze informacje. Oprócz wersji w języku niemieckim dostępnych jest pięć innych wersji językowych.
Jeżeli Twój pobyt wykracza poza ramy krótkiego pobytu, należy zapewnić sobie prawo do świadczeń za pomocą formularza S1 (Wzór formularza). Jest on wystawiany przez Twoją kasę chorych w kraju pochodzenia. Oprócz niezbędnych zabiegów medycznych możliwe są wtedy również zaplanowane zabiegi i rutynowe badania. Dotyczy to na przykład pracowników delegowanych, pracowników przygranicznych oraz członków ich rodzin lub emerytów i rencistów, którzy przebywają w Niemczech przez dłuższy czas.
Jeżeli przyjeżdżasz do Niemiec w celu skorzystania z opieki medycznej – a więc chcesz wykonać zaplanowany zabieg – potrzebne jest poświadczenie uprawnienia wydane przez fundusz zdrowia w kraju pochodzenia naformularzu S2.
Lista kontrolna (w języku niemieckim i angielskim) zawiera czynności, które należy przedsięwziąć w przypadku planowanego leczenia.
W przypadku przeniesienia miejsca zamieszkania, a tym samym miejsca stałego pobytu do Niemiec należy także z reguły zabezpieczyć się na wypadek choroby. Dotyczy to również członków rodziny, jeżeli tu mieszkają. W Niemczech występuje ogólny obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego!
Uwaga: Jeśli jako emeryt/emerytka lub rencista/rencistka otrzymujesz emeryturę/rentę z państwa członkowskiego UE – swojego kraju pochodzenia – ale przenosisz swoje miejsce zamieszkania do Niemiec, to w dalszym ciągu będzie Cię obejmować ubezpieczenie zdrowotne w kraju pochodzenia!
W Niemczech ubezpieczenie zdrowotne jest dostępne w ramach dwóch różnych systemów:
Uwaga: Obowiązek ubezpieczenia w publicznym systemie ubezpieczenia zdrowotnego (niem. GKV) powstaje automatycznie – obowiązuje także z datą wsteczną! Jeżeli Twoje zgłoszenie do (dowolnie wybranej) kasy chorych opóźni się, spowoduje to powstanie długu składkowego. Dzieje się tak nawet wtedy, gdy nie wiedziano o rozpoczęciu obowiązkowego ubezpieczenia. Jeśli zalegasz ze składkami, musisz zwrócić się o pomoc do poradni: zadłużenie z tytułu składek może zostać zmniejszone lub umorzone w pewnych okolicznościach. Możliwe może być również odroczenie rozpoczęcia obowiązkowego ubezpieczenia.
Osoby podlegające ustawowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu są określone w przepisach (w § 5 ust. 1 kodeksu socjalnego V (niem. SGB V)). Dotyczy to również pracowników do pewnego poziomu dochodów. Limit dochodów na rok 2024 wynosi 62 100 euro. Powyżej tego limitu można wybrać, czy chce się być ubezpieczonym w prywatnym czy też dobrowolnie w ustawowym ubezpieczeniu zdrowotnym. Należy wybrać jeden z tych dwóch wariantów. Nie jest możliwa całkowita rezygnacja z ubezpieczenia zdrowotnego! Wykonując drobne prace przynoszące do 538 euro miesięcznie (tzw. „minijob”), nie zostaniesz objęty/objęta ubezpieczeniem zdrowotnym w związku z pracą i musisz uzyskać ubezpieczenie w inny sposób (np. ubezpieczenie rodzinne lub dobrowolne).
Jeśli Twój współmałżonek mieszka w Niemczech i nie pracuje, możesz go również ubezpieczyć w ustawowym ubezpieczeniu zdrowotnym. W wyniku tego nie powstają dodatkowe koszty. To samo dotyczy Twoich dzieci (ubezpieczenie rodzinne). W przypadku członków rodziny, których prawo do ubezpieczenia rodzinnego w kraju pochodzenia wygasa lub dla których ubezpieczenie rodzinne jest wykluczone, możliwe jest ubezpieczenie dobrowolne w publicznym systemie ubezpieczenia zdrowotnego. W ciągu trzech miesięcy od wygaśnięcia ochrony ubezpieczeniowej ubezpieczenie dobrowolne musi zostać zgłoszone do kasy chorych.
Uwaga: Obywatel UE, który jest zatrudniony w Niemczech jako pracownik, musi upewnić się, że jest zarejestrowany w kasie chorych odpowiednio wcześniej przed rozpoczęciem pracy. Należy zwrócić się do kasy chorych i zgłosić swoje członkostwo. Lista państwowych kas chorych znajduje siętutaj.
W przypadku osób poszukujących pracy możliwości są różne: jeżeli Twoje główne miejsce zamieszkania znajduje się w dalszym ciągu w Twoim kraju pochodzenia, tzn. jeszcze nie nastąpiła Twoja przeprowadzka do Niemiec, nadal obejmuje Cię ubezpieczenie zdrowotne w kraju pochodzenia. W takim przypadku należy nadal opłacać składki na ubezpieczenie zdrowotne w swoim kraju pochodzenia.
Uwaga: Osoba przebywająca w Niemczech dłużej niż trzy miesiące ma zawsze obowiązek zameldowania się w miejscowym urzędzie meldunkowym. Informacje dotyczące prawa do pobytu znajdują się tutaj.
Jeśli nastąpiła już przeprowadzka do Niemiec, jako osoba poszukująca pracy, musisz tutaj wykupić ubezpieczenie zdrowotne. Obowiązek ubezpieczenia powstaje automatycznie! Możesz ubezpieczyć się w wybranej przez siebie państwowej
kasie chorych. Osoba ubezpieczona prywatnie w swoim kraju pochodzenia musi również poszukać prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego w Niemczech.
Uwaga: osoby niewykonujące pracy zarobkowej po wygaśnięciu ochrony ubezpieczeniowej w kraju pochodzenia mają możliwość dobrowolnego ubezpieczenia w publicznym systemie ubezpieczenia zdrowotnego w Niemczech (§ 9 SGB V) W ciągu trzech miesięcy ubezpieczenie dobrowolne musi zostać zgłoszone pisemnie do kasy chorych. W ochronie ubezpieczeniowej nie ma przerwy, ponieważ ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech następuje ze skutkiem natychmiastowym. Należy poprosić kasę chorych o potwierdzenie wpłynięcia swojego pisemnego zgłoszenia!
W przypadku utraty pracy – po wcześniejszym zatrudnieniu w Niemczech – automatycznie występuje nadal obowiązek ubezpieczenia. Przeważnie ubezpieczenie zdrowotne zostaje utrzymane w dotychczasowej kasie chorych. Jednakże kasa chorych musi zostać poinformowana o bezrobociu. Składki opłacane są przez agencję pracy (zasiłek dla bezrobotnych I) lub urząd pracy (zasiłek obywatelski).
Także w przypadku korzystania z pomocy społecznej według SGB XII osoba pozostaje z reguły ubezpieczona w ustawowym ubezpieczeniu zdrowotnym. Składki do ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego są opłacane przez podmiot udzielający pomocy (gminny urząd pomocy społecznej) (zgodnie z § 32 ust. 1 SGB XII). W przypadku osoby ubezpieczonej w prywatnym ubezpieczeniu zdrowotnym w momencie powstania potrzeby pomocy odpowiednie składki ubezpieczeniowe są opłacane przez podmiot pomocy społecznej (§ 32, ust. 5 SGB XII).
Jeśli osoba potrzebuje pomocy, ale nie jest objęta ochroną ubezpieczeniową, ponieważ np. w kraju pochodzenia nie ma już ubezpieczenia zdrowotnego lub nie mogła się ubezpieczyć się w Niemczech, w zależności od sytuacji, zgodnie z prawem pobytu można rozważyć udzielenie pomocy zdrowotnej zgodnie z SGB XII (§ 23 SGB XII). Jeśli ze względu na status prawny pobytu nie posiadasz uprawnień do tych świadczeń, np. jako osoba poszukująca pracy, możliwe są jedynie świadczenia zdrowotne w zakresie leczenia ostrych chorób i dolegliwości bólowych, jak również w zakresie ciąży i porodu przez okres do jednego miesiąca w ciągu dwóch lat; w indywidualnych przypadkach również przez dłuższy okres czasu.
Uwaga: w ulotkach dostępnych w wielu językach znajduje się więcej informacji na temat m.in. dostępu do publicznego systemu ubezpieczenia zdrowotnego, ubezpieczenia rodzinnego lub osób nieobjętych ochroną ubezpieczeniową. Można je pobrać z mediateki.
Jeśli masz trudności z przystąpieniem do systemu ubezpieczeń zdrowotnych, skontaktuj się z poradnią. Należy bezwzględnie unikać sytuacji braku ubezpieczenia! W każdym przypadku prowadzi to do problemów.
Uwaga: W poradniach istnieją tzw. biura informacyjne, które mogą sprawdzić, czy i w jakim zakresie posiadasz uprawnienia do świadczeń w niemieckim systemie opieki zdrowotnej. Biura clearingowe mogą również pomóc Ci w wykupieniu ubezpieczenia zdrowotnego.
[Lista biur clearingowych w Niemczech] PDF, 167 KB, Forma dogodna dla osób słabowidzących
Jako członek państwowej kasy chorych w Niemczech otrzymujeszKartę Ubezpieczenia Zdrowotnego. Jednocześnie dostaniesz też Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ), która jest nadrukowana na tylnej stronie karty osoby ubezpieczonej. W przypadku wizyty lekarskiej lub pobytu w szpitalu w Niemczech należy okazać tę kartę. Koszty opieki lekarskiej są rozliczane bezpośrednio z systemem ubezpieczenia zdrowotnego. Nie musisz nic płacić. Opieka lekarska jest opłacana bezpośrednio z ubezpieczenia zdrowotnego. Nie musisz nic płacić.
Uwaga: czasami lekarz zaleca zabiegi, które nie są ujęte w podstawowym planie ubezpieczenia zdrowotnego (niem. IGeL – indywidualne świadczenia zdrowotne). Możesz zdecydować, czy chcesz z nich skorzystać za dodatkową opłatą. Lekarz musi poinformować Cię o zaletach i wadach takiego dodatkowego leczenia oraz o jego kosztach.
Jeśli pracujesz w Niemczech, ale mieszkasz w innym kraju (miejsce zamieszkania poza krajem ubezpieczenia), możesz również korzystać z opieki medycznej w kraju zamieszkania. Należy jednak zgłosić się u swojego ubezpieczyciela zdrowotnego w kraju zamieszkania. Aby zarejestrować się w kraju zamieszkania, potrzebny jest formularz S1 ( Wzór formularza PDF, 486 KB, Forma dogodna dla osób słabowidzących ). Formularz można zamówić w swojej kasie chorych w Niemczech.
Wszyscy pracownicy w Niemczech są obowiązkowo ubezpieczeni w ramach ustawowego ubezpieczenia wypadkowego. Specjalne zgłoszenie jest tutaj niepotrzebne. Tytułem tego ubezpieczenia nie opłacasz składek; składki są płacone wyłącznie przez pracodawcę.
Ubezpieczenie wypadkowe służy zapobieganiu i ochronie przed skutkami wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Twoje świadczenia obejmują w szczególności
W razie wypadku przy pracy pracodawca zgłasza wypadek, a w razie podejrzenia choroby zawodowej zgłoszenia dokonuje lekarz. Następnie firma od ubezpieczenia wypadkowego sprawdzi automatycznie Twoje roszczenia. Wniosek lub zgłoszenie z Twojej strony nie są konieczne.
Porada: Dostępną poniżej do pobrania broszurę „Dostęp do systemu ochrony zdrowia dla obywateli Unii Europejskiej”