Link bezpośredni
Obowiązując w Niemczech warunki pracy są kształtowane przede wszystkim przez ustawy, umowy zbiorowe, porozumienia zakładowe lub umowy o pracę. Prawo pracy stanowi najważniejsze warunki dla stosunków pracy i wskazuje prawa i obowiązki pracowników i pracodawców.
Czasami pracodawcy są skłonni zaoferować Ci umowę o pracę dopiero po kilku dniach pracy na próbę, bez wynagrodzenia. Oznacza to, że: Zanim podejmiesz decyzję, czy otrzymasz umowę o pracę, pracujesz na próbę. Praca na próbę często trwa tylko jeden dzień, ale czasami dwa do pięciu dni. Osoba aplikująca i pracodawca powinni mieć szansę na lepsze poznanie się. Pracodawca może sprawdzić, jakie jest podejście kandydata do pracy, jak wykonuje on swoje zadania itp. Kandydat natomiast zyskuje wgląd w środowisko pracy i atmosferę pracy.
Uwaga: Jeśli osoba jest zarejestrowana w agencji pracy lub centrum pośrednictwa pracy, musi się wcześniej zgłosić i uzyskać wcześniejszą zgodę miejscowego urzędnika na pracę próbną!
Porada: Ponieważ w pracy próbnej nie otrzymasz wynagrodzenia, należy upewnić się, że oferta jest poważna. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w dziale Pytania i odpowiedzi.
Praca na próbę nie może być mylona z okres próbnym. Inaczej niż w okresie próbnym, osoba jest zatrudniona jako pracownik w okresie próbnym i otrzymuje wynagrodzenie za swoją pracę.
Istnieją dwie formy okresu próbnego:
Również w tej fazie pracodawca może się przekonać, czy posiadasz umiejętności i kompetencje do wykonania zadań. A Ty możesz dowiedzieć się, czy chcesz pracować w firmie, czy nie.
W przypadku kształcenia zawodowego okres próbny jest ustawowo ograniczony do minimum jednego miesiąca i maksymalnie trzech miesięcy. Z drugiej strony, długość okresu próbnego w stosunku pracy nie jest regulowana przez prawo. Zależy to od tego, jak trudna jest twoja praca, nie powinna jednak przekraczać dziewięciu miesięcy.
Uwaga: Okres próbny nie wydłuża się o czas, w którym osoba jest chora i nie może pracować. Jednak przedłużająca się choroba może zagrozić kontynuacji stosunku pracy.
Okres wypowiedzenia jest krótszy w okresie próbnym niż w przypadku stałego stosunku pracy. Możesz również skorzystać ze skróconych okresów wypowiedzenia, jeśli nie chcesz kontynuować pracy u pracodawcy.
W okresie próbnym także masz prawo do urlopu.
Uwaga: W okresie próbnym pracodawca może rozwiązać stosunek pracy bez podania przyczyn, ponieważ w okresie próbnym nie obowiązuje jeszcze ustawowa ochrona przed wypowiedzeniem. Wypowiedzenie może nastąpić również podczas zwolnienia lekarskiego, jeśli nie jesteś obecny w miejscu pracy z powodu choroby.
Pracodawca ma obowiązek wręczyć Ci w pierwszym dniu pracy pisemną umowę przedstawiającą istotne warunki pracy w formie papierowej. Umowa o pracę jest pospisywana przez pracodawcę i przez pracownika.
Także, jeżeli umowa o pracę została zawarta w formie pisemnej, pracodawca musi najpóźniej 1 miesiąc pod rozpoczęciu stosunku pracy wydać istotne warunki w formie pisemnej. Pracodawca musi podpisać pismo z warunkami umowy.
Umowa o pracę lub pismo z warunkami umowy muszą zawierać następujące dane:
Informacje dotyczące wynagrodzenia, godzin pracy, urlopów i okresów wypowiedzenia mogą być zastąpione odniesieniem do obowiązującego układu zbiorowego pracy lub umowy zakładowej lub umowę o świadczenie usług.
Uwaga: Niektórzy pracodawcy z Niemiec pozyskują personel spoza UE oferując mieszkanie lub bezpłatny kurs języka niemieckiego. Umowy o pracę lub umowy o dokształcaniu zawierają często klauzulę o zwrocie kosztów. Klauzula o zwrocie kosztów zobowiązuje do pracy przez określony czas u pracodawcy. Jeżeli chcesz w takim przypadku złożyć szybciej wypowiedzenia, musisz zwrócić pracodawcy dodatkowe świadczenia, na przykład koszty kursów językowych lub czynsz. Jeżeli posiadasz klauzulę o zwrocie kosztów w swojej umowie o pracę, zasięgnij indywidualnej porady w poradni. W wielu przypadkach takie uzgodnienia są nieskuteczne. W umowach o pracę z klauzulą zwrotów kosztów chodzi często o stanowiska pracy na złych lub nieuczciwych warunkach. Opłacalne może okazać się poszukiwanie lepszego stanowiska.
W Niemczech płaca minimalna jest regulowana ustawowo. Pracodawca musi w każdym przypadku wypłacić wynagrodzenie minimalne. Nie ma tu znaczenia, czy pracujesz dla niemieckiego czy też dla innego zagranicznego pracodawcy. Wypłacanie przez pracodawców minimalnego wynagrodzenia podlega w Niemczech kontroli państwowej administracji celnej. Jeżeli pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia minimalnego, musi je uzupełnić. Ponadto może zostać na niego nałożona kara pieniężna.
Od 1 stycznia 2024 r. płaca minimalna brutto wynosi 12,41 euro za faktycznie przepracowaną godzinę. Personel pielęgniarski otrzymuje wyższą płacę minimalną: od 1 grudnia 2023 r. personel pomocniczy bez przeszkolenia otrzymuje 14,15 euro. W przypadku wykwalifikowanego personelu pielęgniarskiego od 1 grudnia 2023 r. obowiązuje płaca minimalna w wysokości 18,25 euro.
Uwaga: W prywatnych gospodarstwach te minimalne wynagrodzenia nie obwiązują. Obowiązuje tam ustawowa płaca minimalna wynosząca 12.41 EUR za godzinę. Dotyczy to np. pomocników sprzątaczy i kucharzy.
Pracodawca musi także płacić minimalne wynagrodzenie wtedy, gdy nie jest zadowolony ze świadczonej pracy.
W większości przypadków wynagrodzenia regulowane układami zbiorowymi są znacznie wyższe od ustawowej płacy minimalnej. Dlatego z reguły zaletą jest, jeśli umowa o pracę podlega podzakres obowiązywania układu zbiorowego.
Uwaga: Jeżeli pracodawca nie wypłaci Ci umówionego wynagrodzenia, masz różne możliwości działania. Musisz przy tym zachować „okres prekluzyjny“ (okres, po którym roszczenia przepada) w swojej umowie o pracę. Te okresy prekluzji mogą być również uregulowane w obowiązującym Cię układzie zbiorowym pracy lub w umowie zakładowej.
Obszerne informacje dotyczące obowiązującego na terenie Niemiec minimalnego wynagrodzenia znajdują się w broszurze Federalnego Ministerstwa Pracy (BMAS) Szczegóły pracy minimalnej.
Możesz także połączyć się zinfolinią ws. minimalnego wynagrodzenia pod numerem 030 60 28 00 28, jeśli nie otrzymujesz płacy minimalnej. Tam przyjmowane są skargi i komunikaty o naruszeniach ustawy o wynagrodzeniu minimalnym.
Nawet, jeśli otrzymujesz wynagrodzenie, zwróć uwagę, czy jego wysokość nie jest niezgodna z zasadami współżycia społecznego. Więcej informacji znajdziesz w dziale „Pytania i odpowiedzi”.
Kobiety zarabiają średnio mniej niż mężczyźni. Zgodnie z ustawą o przejrzystości płac od 6 stycznia 2018 r. przysługuje Ci prawo do uzyskania od pracodawcy informacji o średnim wynagrodzeniu Twoich kolegów, którzy wykonują pracę porównywalną do Twojej. To prawo obowiązuje dla przedsiębiorstw zatrudniających ponad 200 pracowników u jednego pracodawcy.
W Niemczech występują dwa rodzaje wypowiedzenia. Wypowiedzenie w trybie „zwyczajnym” i wypowiedzenie w trybie „nadzwyczajnym”. Wypowiedzenie w trybie nadzwyczajnym jest bezterminowe. Oznacza to, iż stosunek pracy jest zakończony w momencie wyrażenia wypowiedzenia. Bezterminowe wypowiedzenie stosunku pracy jest rzadsze, ponieważ dla skuteczności tego wypowiedzenia muszą być spełnione określone wymagania. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pytania i odpowiedzi.
Z reguły pracodawca musi zachować okres wypowiedzenia czterech tygodni do 15. lub do ostatniego dnia miesiąca. Im dłuższy jest stosunek pracy, tym dłuższy jest okres wypowiedzenia. Na przykład okres wypowiedzenia w przypadku 15-letniego stosunku pracy wynosi sześć miesięcy na koniec miesiąca kalendarzowego.
Jeżeli
obowiązuje ochrona przed nieuzasadnionym wypowiedzeniem zgodnie z ustawą o ochronie pracowników przed nieuzasadnionym wypowiedzeniem (niem. KschG).
Ustawa o ochronie przed wypowiedzeniem mówi, iż wypowiedzenie przez pracodawcę musi być społecznie usprawiedliwione. Pracodawca musi nazwać szczególne powody świadczące przeciw dalszemu zatrudnieniu pracownika lub pracownicy w swoim przedsiębiorstwie. Powody te mogą wiązać się z osobą lub zachowaniem pracownika, ale także być uzasadnione palącymi potrzebami przedsiębiorstwa.
Jeżeli ustawa o ochronie przed wypowiedzeniem nie ma zastosowania, ponieważ stosunek pracy jest zbyt krótki lub przedsiębiorstwo zbyt małe, pracodawca może wypowiedzieć umowę bez podania powodów.
Zasady te nie obowiązują jednak, jeżeli należysz do jednej z grup osób wymagających specjalnej ochrony.
Uwaga: Wypowiedzenie jest skuteczne wyłącznie w formie pisemnej. Wypowiedzenie ustne, wypowiedzenie poprzez e-mail, faks lub SMS jest nieskuteczne. Wypowiedzenie może nastąpić także w trakcie zwolnienia lekarskiego.
Jeżeli w Twoim zakładzie pracy istniej rada zakładowa, pracodawca przez Twoim wypowiedzeniem musi zasięgnąć jej opinii. Wypowiedzenie bez zasięgnięcia opinii rady zakładowej jest nieskuteczne.
Porada: Z tego względu ważne jest możliwe jak najszybsze zasięgnięcie informacji w radzie zakładowej. Rada zakładowa w ciągu tygodnia może sprzeciwić się wypowiedzeniu z określonych powodów.
Uwaga: Jeżeli chcesz odwołać się od wypowiedzenia, musisz w ciągu 3 tygodni od otrzymania pisemnego wypowiedzenia złożyć w sądzie pracy „Powództwo o ochronę przed wypowiedzeniem”. Jeżeli skarga nie zostanie wniesiona we właściwym terminie, wypowiedzenie jest skuteczne. Te termin należy zachować tylko w przypadku, gdy Twój stosunek pracy nie podlega ustawie o ochronie przed wypowiedzeniem.
Dalsze informacje znajdziesz w broszurze BMAS dotyczącej ochrony przed wypowiedzeniem. W razie otrzymania wypowiedzenia należy tak szybko jak to możliwe skontaktować się z adwokatem lub poradnią.
W Niemczech czas pracy jest regulowany ustawowo. Czas pracy to odstęp czasowy, w którym pracownicy lub stażyści muszą udostępnić swoje siły pracodawcy. Czas, w którym jest się gotowym do podjęcia pracy, nazywany jest gotowością do pracy. Ten „czas oczekiwania” również zalicza się do czasu pracy. Wyjątek: Dla kierowców ciężarówek gotowość do pracy nie wlicza się do czasu pracy.
Ich czas pracy może wynieść maksymalnie 8 godzin dziennie. Czas pracy może zostać przedłużony maksymalnie do dziesięciu godzin, jeżeli nie zostanie przekroczona średnia ośmiu godzin czasu pracy w ciągu sześciu miesięcy.
Obowiązuje także zakaz pracy w niedziele i święta.
Dla określonych branż i czynności istnieją jednak regulowane prawem lub umowami zbiorowymi wyjątki od tej regulacji czasu pracy. Wyjątki prawne reguluje ustawa o czasie pracy. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pytania i odpowiedzi.
Uwaga: Jeżeli mieszkasz w jednym gospodarstwie z osobami samotnie wychowującymi lub opiekującymi się dziećmi, nie obowiązują regulacje czasu pracy. Nie oznacza to jednak, że masz być do dyspozycji dla swojego pracodawcy przez 24 godzin na dobę. Jeżeli masz poczucie wykorzystywania i złego traktowania przez swojego pracodawcę, wyszukaj poradnię w swoim pobliżu.
Czas na przerwy i drogę do i z pracy nie są czasem pracy. W przypadku górników pracujących pod ziemią czasy przerw wliczają się do czasu pracy.
Porada: Dla każdego dnia należy wypisać swoje godziny pracy i przerwy. Poproś o podpisanie swoich notatek przez swojego szefa/mistrza. Jeśli nie jest to możliwe, poproś kolegę o podpisanie formularza. W przypadkach spornych ważne jest, aby móc udowodnić czasy swojej pracy. W tym celu można np. wykorzystać kalendarz czasu pracy, dostępny do pobrania i wydrukowania.
Pracownicy w ciągu roku kalendarzowego mają prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego w wysokości przynajmniej 24 dni roboczych. Są to cztery tygodnie urlopu w roku, ponieważ soboty również zaliczają się do dni roboczych. Uprawnienie powstaje dopiero sześć miesięcy po rozpoczęciu stosunku pracy. W przypadku krótszego czasu trwania stosunku pracy niż sześć miesięcy, masz prawo do urlopu w wysokości proporcjonalnej (dwa dni robocze w miesiącu).
Urlop jest regulowany przez umowę o pracę. W stosunkach pracy, w których obowiązuje umowa zbiorowa, czas trwania urlopu jest z reguły dłuższy. W przypadku młodocianych obowiązują regulacje prawne ws. urlopu ustawy o ochronie pracy młodzieży. W zależności od wieku ochrona pracy młodzieży przewiduje do 30 dni roboczych.
W każdym przypadku o urlop należy zawnioskować pisemnie u swojego pracodawcy. Z reguły czas urlopu można wybierać swobodnie. Jednak istnieją przypadki, w których pracodawca może odmówić udzielenia urlopu z powodów zakładowych. Na przykład, gdy na miejscu brakuje pracowników, aby przedsiębiorstwo mogło właściwie pracować. Lub gdy nagle trzeba zrealizować dużo zleceń, przeprowadzić prace podsumowujące i inwentaryzacyjne na koniec roku itd.
Przeniesienie urlopu na kolejny rok kalendarzowy jest możliwe tylko wtedy, gdy odmówiono udzieleni urlopu lub wykorzystanie urlopu było niemożliwe z ważnych względów osobistych. Urlop musi zostać wtedy wykorzystany w ciągu pierwszych trzech miesięcy następnego roku kalendarzowego. Wyjątkiem jest brak możliwości wykorzystania urlopu z powodu długotrwałej choroby.
Dni choroby udowodnione zaświadczeniem lekarskim nie wliczają się do urlopu.
Uwaga: Jeżeli stosunek pracy kończy się, a urlop przysługujący za dany rok nie został w pełni wykorzystany, pracodawca musi wypłacić za pozostałe dni urlopu. Jeżeli pracodawca odmawia wypłaty pozostałych świadczeń urlopowych, musisz szybko zacząć dochodzić ich wypłaty (termin przedawnienia jak w przypadku roszczeń płacowych).
Ustawa o BHP zobowiązuje pracodawcę poprzez ocenę warunków pracy do określenia środków niezbędnych do ochrony pracy (ocena zagrożeń). Ocenę zagrożeń należy dokonać w zależności od rodzaju różnych czynności i odnosi się ona do wszystkich psychicznych i fizycznych obciążeń, które mogą być powiązane z pracą. Na tej podstawie pracodawca musi następnie podjąć stosowne środki. Pracodawcy są odpowiedzialni za integrację ochrony pracy w procesy w przedsiębiorstwie, a odpowiednie osoby do kontaktu muszą przestrzegać zachowywanie ochrony pracy we wszystkich miejscach w przedsiębiorstwie.
Jako pracownik możesz wymagać od pracodawcy informowania o zagrożeniach dla zdrowia na swoim stanowisku pracy. Musisz być w stania rozpoznać i zareagować na zagrożenia dla zdrowia.
Jeżeli pracujesz j niż cztery tygodnie w jednym zakładzie pracy i zachorujesz, masz prawo do wypłaty swojego regularnego wynagrodzenia za okres do 6 tygodni. Ta sama zasad obowiązuje także wtedy, gdy nie masz zdolności do pracy z powodu wypadku sportowego. Jeżeli jednak świadomie szkodzisz swojemu zdrowiu, np. jako uczestnik ruchu po spożyciu alkoholu, udział w bójce lub palenie po zawale serca, pracodawca może odmówić kontynuowania wypłacania pensji. Pracodawca może także odmówić wypłaty pensji jeżeli nie możesz pracować z powodu operacji plastycznej lub usuwania tatuażu.
Uwaga: Jeżeli osoba jest chora, należy jak najszybciej powiadomić o tym pracodawcę. Zaświadczenie lekarskie należy dostarczyć najpóźniej w 4. dniu kalendarzowym choroby. Przykład: Jeżeli zachorujesz w piątek, w poniedziałek musisz dostarczyć pracodawcy zaświadczenie lekarskie. Pracodawca może wymagać przedłożenia zwolnienia lekarskiego już 1. dnia choroby. Należy bezwzględnie przestrzegać tych krytycznych czasowych, ponieważ ich złamanie może skutkować wypowiedzeniem.
Ponadto prawo do urlopu okolicznościowego i tym samym do pełnej wypłaty pensji masz między innymi wówczas, gdy nie pracujesz, ponieważ masz
Więcej informacji znajdziesz w wydanej przez BMAS broszurze o ciągłości wypłaty wynagrodzenia.
Jeżeli potrzebujesz dalszych informacji na temat prawa pracy, przeczytaj broszurę „Prawo pracy – informacje dla pracowników i pracodawców”. Możesz również skorzystać z infolinii Federalnego Ministerstwa Pracy i Spraw Społecznych (Bundesministerium für Arbeit und Soziales), aby osobiście omówić swoją sprawę. Jest ona dostępna pod numerem 030 / 221 911 004 (od poniedziałku do czwartku od godz. 8.00 do 20.00).
