Link bezpośredni
Różne świadczenia państwowe odciążają i wspierają rodziny. Do najważniejszych świadczeń finansowych należą: zasiłek rodzinny, dodatek na dziecko i zasiłek rodzicielski.
Dla matek (w ciąży) pracujących na terenie Niemiec obowiązuje ustawa o ochronie macierzyństwa (niem. MuSchG). Ustawa ta chroni przed zagrożeniami w miejscu pracy i daje im szczególną ochronę przed wypowiedzeniem. Tak więc matki w ciąży mogą pracować tylko za ich zgodą w ostatnich 6 tygodniach przed porodem i wcale nie pracować do upływu 8 tygodni po porodzie. W przypadku przedwczesnych i mnogich porodów matki mogą pracować dopiero po 12 tygodniach od porodu. W przypadku przedwczesnych porodów medycznych i innych porodów przedwczesnych okres ochrony macierzyństwa po porodzie przedłuża się o dni, które nie mogły być wykorzystane przed porodem. Prawo zabrania również niektórych rodzajów pracy (np. akord, linia montażowa, nadgodziny, praca w niedzielę lub w nocy). Jeśli lekarz wystawi indywidualne zaświadczenie o zakazie zatrudniania, jest to także zobowiązujące.
W celu ochrony kobiety przed niekorzystnymi skutkami finansowymi w tym okresie, ustawa o ochronie macierzyństwa reguluje różne świadczenia macierzyńskie:
Porada: Dostępny w wielu językach film „Urlop macierzyński: ważne tematy dla pracowniczek” zawiera niezbędne informacje na temat okresów ochronnych, dostosowania miejsca pracy, okresów karmienia piersią i zasiłku macierzyńskiego.
Możesz złożyć wniosek o finansowany z podatków zasiłek rodzinny dla swoich dzieci, jeżeli:
Jeżeli nie mieszkasz w Niemczech lub nie masz tu miejsca stałego zamieszkania, ale osiągasz tu przynajmniej 90% dochodu, możesz złożyć do urzędu skarbowego wniosek o uznanie za osobę podlegającą nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Prawo do zasiłku rodzinnego na mocy prawa socjalnego masz również wtedy, gdy nie mieszkasz w Niemczech lub nie masz tu miejsca stałego pobytu, ale podlegasz niemieckiemu ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, ponieważ posiadasz tu zatrudnienie i obowiązkowe ubezpieczenie społeczne.
Uwaga: W ciągu pierwszych trzech miesięcy po przeniesieniu miejsca zamieszkania lub ustanowieniu miejsca stałego pobytu w Niemczech nie masz prawa do zasiłku rodzinnego, jeśli w tym okresie nie uzyskujesz dochodów w kraju. Obejmuje to dochody z pracy (w charakterze pracownika lub osoby samozatrudnionej) lub dochody z działalności gospodarczej.
Jeżeli masz prawo do korzystania ze swobody przemieszczania się, nie musisz spełniać więcej wymagań. W przypadku osób, które nie są uprawnione do korzystania ze swobody przemieszczania się, prawo do zasiłku rodzinnego zależy od dokumentu pobytowego (np. pozwolenie na osiedlenie się, niem. Niederlassungserlaubnis). Korzystanie ze swobody przemieszczania się przysługuje Ci np. wtedy, gdy wykonujesz swoją pracę (jako pracownik lub osoba samozatrudniona). Jeśli nie wykonujesz pracy zarobkowej, musisz posiadać odpowiednie środki na utrzymanie oraz ubezpieczenie zdrowotne. Więcej na temat prawa do pobytu i swobodnego przemieszczania się dowiesz się tutaj.
Uwaga: Jeżeli prawo do korzystania ze swobody przemieszczania się wynika wyłącznie z celu, jakim jest poszukiwanie pracy, prawo do zasiłku rodzinnego Ci nie przysługuje. Zasada ta nie ma zastosowania tylko wtedy, jeżeli przebywałeś(-aś) już w Niemczech przed rozpoczęciem poszukiwania pracy na podstawie innego prawa do swobodnego przemieszczania się, np. pracując już wcześniej. W tym przypadku osoby poszukujące pracy mają również prawo do zasiłku rodzinnego.
Kiedy zostaną spełnione wymienione warunki uzyskania zasiłku rodzinnego, możesz złożyć wniosek o zasiłek rodzinny i go otrzymać. Będzie tak również wówczas, jeżeli w pierwszych tygodniach po przeprowadzce do Niemiec nie będziesz wykonywać pracy i mieć dochodów. Odpowiedni przepis ustawy o podatku dochodowym (od osób fizycznych), który przewiduje wyłączenie z zasiłku rodzinnego biernych zawodowo rodziców posiadających prawo do swobodnego przemieszczania się w ciągu pierwszych trzech miesięcy od potwierdzenia miejsca zamieszkania, nie jest już obecnie stosowany przez Kasy Świadczeń Rodzinnych i w niedługim czasie zostanie zmieniony.
Zasiłek na dziecko jest zazwyczaj wypłacany na dzieci do 18. roku życia. Obejmują one:
Jeśli dziecko ma więcej niż 18 lat, pod pewnymi warunkami można otrzymać zasiłek rodzinny maksymalnie do ukończenia przez nie 25. roku życia. Jest tak np. w przypadku, gdy dziecko po raz pierwszy uczęszcza na studia lub odbywa kształcenie zawodowe.
Uwaga: Jeśli Twoja rodzina mieszka w innym kraju UE, najpierw należy ustalić, który kraj jest odpowiedzialny za wypłatę zasiłku rodzinnego. Może się zdarzyć, że możesz otrzymać częściowe świadczenia w różnych krajach UE. Zależy to od Twojej sytuacji rodzinnej. Dowiedz się więcej tutaj o przypadkach transgranicznych.
Wniosek o zasiłek rodzinny musi zostać złożony do właściwej Kasy Świadczeń Rodzinnych przez rodzica, z którym dziecko mieszka. Od 1 stycznia 2023 r. zasiłek rodzinny wynosi 250 euro miesięcznie na każde dziecko.
Uwaga: Kasa Świadczeń Rodzinnych wypłaci zasiłek rodzinny z mocą wsteczną tylko za poprzednie 6 miesięcy, licząc od daty otrzymania wniosku.
Informacje na temat zasiłku rodzinnego są dostępne w wielu językach na portalu Familienportal. Wielojęzyczne formularze wniosku można znaleźć na stronie internetowej Federalnej Agencji Pracy. Istnieje również możliwość złożenia wniosku o zasiłek rodzinny przez internet (tylko po niemiecku).
Porada: Dostępny w wielu językach film „Zasiłek rodzinny” zawiera wszystkie najważniejsze informacje.
Dodatek na dziecko zgodnie z § 6a federalnej ustawy o zasiłkach wychowawczych (niem. BKGG) wspiera rodziców, których miesięczne dochody nie wystarczają na całkowite pokrycie potrzeb rodziny. Od 1 stycznia 2024 r. dodatek na dziecko wynosi maksymalnie 292 euro na dziecko miesięcznie i wraz z zasiłkiem rodzinnym oraz, w stosownych przypadkach, zasiłkiem mieszkaniowym pokrywa przeciętne potrzeby dzieci. Osobom otrzymującym dodatek na dziecko przysługują również świadczenia w zakresie edukacji i uczestnictwa w życiu społecznym.
Rodzice są uprawnieni do otrzymania dodatku na dziecko dla swoich dzieci, jeżeli
Więcej informacji na temat dodatku na dziecko oraz składania wniosku znajdziesz na portalu Familienportal.
Porada: Dostępny w wielu językach film „Dodatek na dziecko” zawiera informacje na temat świadczenia wspierającego rodziców uzyskujących niskie dochody.
Zasiłek rodzicielski jest wsparciem finansowym dla rodzin po urodzeniu dziecka. Zasiłek rodzicielski rekompensuje część brakującego dochodu, jeśli chcesz być przy dziecku po porodzie i z tego powodu przerywasz lub ograniczasz swoją pracę zawodową. Aby otrzymywać zasiłek rodzicielski, nie trzeba brać urlopu rodzicielskiego, ale można pracować jedynie w ograniczonym stopniu.
Prawo do zasiłku rodzicielskiego występuje wtedy, gdy miejsce zamieszkania dziecka leży na terenie Niemiec lub jedno z rodziców jest lub było zatrudnione w Niemczech. Zasiłek rodzicielski może otrzymać osoba, która
Wniosek o zasiłek rodzicielski należy składać w lokalnym urzędzie wypłacającym zasiłki wychowawcze. Właściwy urząd wypłacający zasiłki rodzicielskie znajdziesz tutaj.
Porada: Na stronie EltergeldDigital możesz złożyć wniosek o zasiłek rodzicielski przez internet. Portal internetowy dostępny jest wyłącznie w języku niemieckim.
W zależności od potrzeb rodziców przepisy dotyczące zasiłku rodzicielskiego oferują różne możliwości.
Bazowy zasiłek rodzicielski w ciągu pierwszych 14 miesięcy życia dziecka wynosi od 65 do 100% wynagrodzenia netto sprzed narodzin. Im niższy dochód, tym wyższa stopa procentowa. Zasiłek wynosi maksymalnie 1800 euro miesięcznie.
Ojcowie i matki mogą otrzymać go w sumie maksymalnie na 14 miesięcy i swobodnie dzielić ten okres między siebie. Jedno z rodziców może pobierać go co najmniej przez 2, a maksymalnie przez 12 miesięcy. Pełne 14 miesięcy przysługuje, jeżeli oboje rodzice są zaangażowani w opiekę nad dzieckiem. Rodzice samodzielnie wychowujący dzieci mogą otrzymać zasiłek rodzicielski przez pełne 14 miesięcy. Jeśli dziecko przyjdzie na świat 6 tygodni przed wyliczonym terminem lub jeszcze wcześniej, rodzice otrzymują zasiłek rodzicielski maksymalnie cztery miesiące dłużej.
Rodzice, którzy dzielą swój czas na działalność zawodową i pracę na rzecz rodziny, otrzymują dodatkowo zasiłek rodzicielski plus (ElterngeldPlus) i bonus partnerski (Partnerschaftsbonus). Dowiedz się więcej tutaj.
Porada: Dostępny w wielu językach film „Zasiłek rodzicielski” przedstawia informacje o świadczeniu, które rekompensuje brak dochodów rodzicom sprawującym opiekę nad dziećmi.
Urlop rodzicielski pozwala na przerwanie zatrudnienia lub skrócenie czasu pracy w celu opieki nad dzieckiem. Urlop rodzicielski jest prawem pracownicy lub pracownika w stosunku do pracodawcy, jeżeli wykonuje on/ona swoją pracę zazwyczaj w Niemczech; przysługuje on również osobom, które pracują za granicą, ale ich stosunek pracy podlega prawu niemieckiemu. Jeśli weźmiesz urlop rodzicielski, zostaniesz zwolniony(-a) z wykonywania pracy. Nie będziesz otrzymywać wynagrodzenia za pracę. W tym okresie można jednak otrzymać zasiłek rodzicielski na wyżej wymienionych warunkach.
Uwaga: W czasie urlopu rodzicielskiego nie można zwolnić pracownika. Stosunek pracy zostaje jedynie zawieszony, a Ty masz prawo do powrotu do swojej pracy.
Dzieci po ukończeniu 1. roku życia mają prawo do otrzymania miejsca w placówce dziennej opieki nad dziećmi (zwanej również żłobkiem/przedszkolem lub „Kita”) lub do uzyskania dziennej opieki u opiekunki („Tagesmutter”) lub opiekuna („Tagesvater”). To prawo do opieki nad dzieckiem obowiązuje od jego 1. urodzin do momentu pójścia do szkoły.
Pod pewnymi warunkami dziecko poniżej 1. roku życia również może otrzymać miejsce w placówce opieki (np. jeśli rodzice pracują, szukają pracy lub są w trakcie szkolenia zawodowego).
Rodzice mogą wybrać, czy ich dziecko ma być objęte opieką w żłobku lub przedszkolu, czy przez dziennego opiekuna. Aby otrzymać miejsce w placówce opieki, należy złożyć wniosek we właściwym urzędzie ds. młodzieży.
Wiele urzędów ds. młodzieży w Niemczech udostępnia w Internecie odpowiednie formularze i informacje, jak również przegląd kosztów opieki. Urzędy ds. młodzieży oferują również osobiste doradztwo dla rodziców i wspierają ich w znalezieniu odpowiedniego miejsca dla dziecka w placówce opieki.
Porada: Jeśli chcesz, aby Twoje dziecko zostało objęte opieką, musisz je wcześniej zarejestrować. Miejsca dla dziecka w placówce opieki są zazwyczaj szybko przydzielane ze względu na dużą liczbę zainteresowanych rodziców. Wiele osób czeka na miejsce dla dziecka w placówce opieki przez kilka miesięcy. Należy jak najszybciej zasięgnąć informacji na temat wolnych miejsc.
Opieka w żłobku lub przedszkolu jest szczególnie korzystna dla umiejętności językowych Twojego dziecka. Dla dzieci i młodzieży, które dorastają z językiem ojczystym innym niż niemiecki, przeznaczone są specjalne programy wsparcia językowego w żłobkach/przedszkolach i szkołach.
Porada: Dla osiągnięcia sukcesu przez dziecko w szkole ważne jest, aby dobrze posługiwało się ono językiem niemieckim. Dlatego należy skorzystać z oferty wsparcia językowego! W niektórych krajach związkowych udział w niemieckojęzycznych programach wsparcia jest dla tych dzieci obowiązkowy. Informacje na temat programów wsparcia nauki języka niemieckiego można uzyskać bezpośrednio w żłobku/przedszkolu lub szkole, jak również w poradni migracyjnej.
Dokładniejsze informacje można otrzymać na miejscu w:
• Urzędach ds. młodzieży
• Placówkach doradztwa rodzinnego
• Poradniach
• Żłobkach/przedszkolach i szkołach (wiele spośród tych placówek organizuje np. dni otwarte („Tag der offenen Tür”), w ramach których w wyznaczonych terminach można je zwiedzić. Informacje o dniach otwartych są publikowane najczęściej na stronach internetowych placówek).
W szczególności dzieciom, młodzieży i młodym dorosłym, którzy otrzymują zasiłek obywatelski lub pomoc społeczną, lub których rodzice otrzymują dodatek na dziecko lub zasiłek mieszkaniowy, przysłuchuje prawo do świadczeń w zakresie edukacji i uczestnictwa w życiu społecznym. Obejmują one:
Wnioski o zasiłki edukacyjne i z tytułu uczestnictwa należy składać we właściwych urzędach gminnych w danym kraju związkowym. Tutaj dowiesz się, gdzie możesz złożyć wniosek o te świadczenia w swoim miejscu zamieszkania.
Świadczenia rodzinne, takie jak zasiłek rodzinny lub zasiłek rodzicielski w Niemczech, są dostępne we wszystkich krajach UE, ale istnieją znaczne różnice między krajami w odniesieniu co do ich struktury i wysokości. Często pojawia się pytanie, który kraj jest odpowiedzialny za wypłatę świadczeń rodzinnych. Zależy to od sytuacji Twojej rodziny.
Przykład: Jedno z rodziców pracuje w Niemczech, drugie pracuje w Polsce i mieszka tam z dzieckiem. W tym przypadku zarówno w Polsce, jak i w Niemczech istnieje prawo do zasiłku rodzinnego. Ponieważ obydwoje rodzice są aktywni zawodowo, o tym, który kraj w pierwszej kolejności jest odpowiedzialny za wypłatę świadczeń rodzinnych, decyduje miejsce zamieszkania dziecka. W tym przypadku Polska wypłaca polski zasiłek rodzinny, ponieważ dziecko mieszka w Polsce. Ponieważ polski zasiłek rodzinny jest niższy od niemieckiego, Niemcy wypłacają tę różnicę. W sumie otrzymasz zatem tyle samo zasiłku rodzinnego, ile w kraju o wyższych świadczeniach.
Film o zasiłku rodzinnym w przypadkach transgranicznych (dostępny również w języku angielskim i polskim) daje dobry wgląd w sytuację. Na stronie internetowej Kasy Świadczeń Rodzinnych znajdziesz również kartę informacyjną dotyczącą zasiłku rodzinnego w przypadkach transgranicznych. Karta informacyjna zawiera szczegóły dotyczące Kas Świadczeń Rodzinnych właściwych dla Ciebie.
Osoby posiadające dzieci zyskują wsparcie państwa. Jednak podobnie jak zróżnicowane są rodziny, tak zróżnicowane są również świadczenia i przywileje podatkowe, które otrzymują. Dostępne w wielu językach filmy przybliżają najważniejsze świadczenia rodzinne, takie jak zasiłek rodzinny, dodatek na dziecko i zaliczki z tytułu świadczeń alimentacyjnych, a także kwoty wolne od podatku z tytułu posiadania dzieci oraz kwotę ulgi dla rodziców samotnie wychowujących dzieci.
