FAQ Uznawanie zagranicznych kwalifikacji zawodowych

W 7 tzw. zawodach sektorowych (lekarza, lekarza dentysty, weterynarza, farmaceuty, pielęgniarza, położnej, architekta) Unia Europejska przewiduje automatyczne uznawanie kwalifikacji zawodowych. W zawodach tych w całej Unii Europejskiej obowiązują bowiem jednolite standardy kształcenia. Jeżeli jako obywatel UE będziesz chciał wykonywać jeden z tych zawodów w innym państwie UE, uznania Twoich kwalifikacji zawodowych nie będzie można uzależnić od zweryfikowania równoważności kwalifikacji. Jednak także i w takiej sytuacji przed podjęciem pracy konieczne będzie złożenie wniosku i uzyskanie prawa wykonywania zawodu – np. w przypadku lekarzy (Approbation). Trzeba wtedy przedstawić odpowiednie dokumenty (np. potwierdzenie znajomości języka, informację z rejestru karnego itp.).

Organy administracji państwowej mogą przyznać Ci pomoc finansową na przeprowadzenie procedury uznawania kwalifikacji zawodowych. Jeżeli jesteś zarejestrowany jako osoba poszukująca pracy koszty procedury uznawania kwalifikacji, na przykład za sporządzenie tłumaczeń, kopii uwierzytelnionych oraz opłaty, mogą być sfinansowane z budżetu przeznaczonego na wspieranie zatrudnienia (Vermittlungsbudget). Organy administracji pracy mogą dofinansować także udział w programie doskonalenia umiejętności zawodowych, którego celem jest aktywizacja zawodowa.

Osoby poszukujące pracy, a także osoby zatrudnione mogą pod pewnymi warunkami uzyskać refundację kosztów doskonalenia zawodowego i zdobywania kwalifikacji. Doskonalenie zawodowe musi wtedy jednak umożliwiać uznanie zagranicznych kwalifikacji zawodowych i zwiększać szanse na rynku pracy.

Wniosek o pokrycie kosztów wymienionych powyżej programów musisz złożyć jeszcze przed ich rozpoczęciem we właściwym dla siebie oddziale Federalnej Agencji Pracy (Agentur für Arbeit) lub – jeśli pobierasz zasiłek dla bezrobotnych (ALG II) – w urzędzie zatrudnienia (Jobcenter).

Jeżeli nie przysługuje Ci pomoc finansowa ze strony publicznych służb zatrudnienia, możesz złożyć wniosek o dofinansowanie procedury uznawania kwalifikacji zawodowych ze środków federalnych. Dofinansowanie to jest przeznaczone w szczególności dla osób, które mają zatrudnienie, ale wykonują pracę poniżej swoich kwalifikacji i uzyskują bardzo niskie dochody. Kwota dofinansowania wynosi maksymalnie 600 euro i jest bezzwrotna. Ważne jednak, by wniosek o dofinansowanie został złożony jeszcze przed rozpoczęciem procedury uznawania kwalifikacji. Wniosek możesz złożyć np. w punkcie konsultacyjnym programu pomocowego „Integracja dzięki kwalifikacjom” (Integration durch Qualifizierung IQ) w pobliżu swojego miejsca zamieszkania. Szczegółowe informacje na temat dofinansowania procedury uznawania kwalifikacji zawodowych znajdziesz tutaj (brak wersji PL).

W trakcie reformy dyrektywy UE z 2005 roku 18 czerwca 2016 roku weszły w życie nowości, w tym wprowadzenie europejskich kwalifikacji zawodowych. Od 2016 roku istnieje możliwość uznawania zawodów aptekarza/aptekarki, pielęgniarza/pielęgniarki, przewodnika górskiego, pośrednika nieruchomości w formie elektronicznej (europejska legitymacja zawodowa). Dzięki temu certyfikatowi elektronicznemu procedura uznawania staje się znacznie szybsza i łatwiejsza. Wniosek może zostać złożony bezpośrednio przez stronę Your Europe Komisji Europejskiej.

Na stronie internetowej Anerkennung in Deutschland znajdziesz szczegółowe informacje na temat procedury europejskiej legitymacji zawodowej. Znajdziesz tutaj bezpośredni link do wniosku oraz film instruktażowy w kilku językach. 

Jeżeli, na przykład, posiadasz wykształcenie zawodowe zdobyte za granicą i nie możesz przedstawić wszystkich dokumentów w Niemczech, możesz wykorzystać analizę kwalifikacji jako praktyczny dowód swoich umiejętności zawodowych. Nie jest to egzamin, tylko 

• na przykład rozmowa na specjalistyczny temat z ekspertem w Twoim wyuczonym zawodzie, 
• prezentujesz swoje kompetencje podczas pracy próbnej lub 
• lub pracujesz na próbę w zakładzie.

Masz możliwość pokazania potencjalnemu pracodawcy, co możesz zrobić, a i sam pracodawca może lepiej ocenić Twoje umiejętności zawodowe. Wszystkie ważne informacje na ten temat oraz na temat wsparcia finansowego znajdują się pod tym odnośnikiem. 

Nieuregulowane zawody w Niemczech to w sumie około 330 zawodów, w których kształcenie odbywa się w systemie dualnym (szkoła zawodowa i kształcenie w zakładzie). Przykładami są: zawody rzemieślnicze takie jak hydraulik, piekarz, stolarz, murarz, fryzjer. Zawody techniczne takie jak inżynier elektronik, inżynier mechatronik lub zawody handlowe takie jak handlowiec przemysłowy, handlowiec handlu hurtowego i zagranicznego, urzędnik bankowy.

Dla tych zawodów nie ma prawnego wymogu wykonywania zawodu. W związku z tym nie jest konieczna żadna procedura uznawania w przypadku porównywalnego zawodu. Obywatele UE mogą zatem aplikować bezpośrednio na niemieckim rynku pracy. W tych przypadkach ocena kwalifikacji uzyskanych za granicą jest przeprowadzana przez pracodawcę.

Uznanie dyplomu w Niemczech może mieć jednak duży sens, aby uczynić Twoje zagraniczne kwalifikacje bardziej zrozumiałymi dla pracodawców i przedsiębiorstw. Ponadto kwalifikacje uznane za mające taką samą wartość ułatwiają dostęp do pracy za adekwatną płacę i dokształcanie zawodowe. Listę wszystkich zawodów wyuczonych w Niemczech można znaleźć tutaj.

W przypadku zagranicznych dyplomów wyższych uczelni dla nieuregulowanego zawodu, np. matematyk, ekonomista, dziennikarz itp. nie wymaga się również uznania.

Z reguły za procedurę wnoszone są opłaty. Mogą się one znacznie różnić i zależeć od zasad dotyczących opłat dla właściwego organu oraz nakładów wymaganych do przeprowadzenia procedury. Aktualnie opłaty wynoszą pomiędzy 25 EUR a 1 000 EUR. 

IHK FOSA i izby rzemieślnicze żądają, w zależności od nakładów na procedurę, od 100 EUR do 600 EUR. W przypadku odmowy uznania należy liczyć się z tym, że zapłaty będą koszty rzędu pomiędzy 100 EUR a 200 EUR. Sam wnioskodawca również ponosi koszty certyfikatów, tłumaczeń lub kopii. IQ-Netzwerk Baden-Württemberg podaje także szacunkowe koszty, jakie mogą powstać. 

Właściwy organ sprawdzi, czy kwalifikacje uzyskane za granicą są równoważne z odpowiadającym im porównywalnym niemieckim zawodem. Dyplom jest równoważny, jeśli nie ma istotnych różnic między Twoim, zagranicznym dyplomem a tym niemieckim. Oprócz wykształcenia właściwy organ uwzględnia również doświadczenie zawodowe zdobyte przez kandydata w kraju lub za granicą. Wszelkie stwierdzone istotne różnice mogą zostać zrekompensowane przez odpowiednie doświadczenie zawodowe lub dalsze kształcenie.

W zasadzie procedura uznawania zostaje zakończona w ciągu trzech miesięcy od złożenia kompletnych dokumentów we wniosku, tzn. okres rozpoczyna się dopiero po złożeniu wszystkich niezbędnych dokumentów. W szczególnie trudnych przypadkach może zostać jednorazowo przedłużona. Dzieje się tak w przypadku braku zaświadczeń, które muszą być uzyskane z zagranicy lub gdy przeprowadzana jest analiza kwalifikacji. Jeśli uzyskasz pełną równoważność z porównywalnym wykształceniem niemieckim w zawodzie zdobytym za granicą, masz prawo do takiego samego traktowania i wynagrodzenia jak pracownicy niemieccy.

W przypadku częściowej równoważności, w niektórych obszarach występują znaczne różnice między Twoimi kwalifikacjami zawodowymi a niemieckimi referencjami. Zawiadomienie określa szczegółowo te luki, tak aby można je było uzupełnić konkretnie o kwalifikacje wymagające adaptacji.
Rzadko podejmuje się decyzje o braku równoważności, ponieważ Wnioskodawcy otrzymują szczegółowe porady przed udzieleniem uznania. 

Większość zawodów w Niemczech nie jest regulowanych. Ocena równoważności ma różną funkcję w przypadku zawodów regulowanych i nieregulowanych. Zawód regulowany to zawód, który może być wykonywany jedynie po przedstawieniu zaświadczenia posiadania określonych kwalifikacji. Są to na przykład zawody medyczne, zawody prawnicze, zawód nauczyciela w szkołach państwowych oraz zawody w służbie publicznej (na przykład żołnierz lub policjant). Również zawody akademickie mogą być regulowane, chodzi tu np. o kształcenie architektów lub inżynierów. Na stronie internetowej Federalnej Agencji Pracy oraz na wielojęzycznej stronie internetowej komisji UE można sprawdzić, które zawody są regulowane i jakiego rodzaju uznania wymagają. Odnośnik do wyszukiwarki uznań przekieruje bezpośrednio do biura, które przeprowadzi procedurę uznania kwalifikacji.