Link bezpośredni
Przykład
Dona Victoria wyruszyła z wioski niedaleko Cluj (Rumunia) do Niemiec. Oferta pracy, którą złożył jej Florin była warta tak długiej podróży: Legalna praca w zakładzie mięsnym w Niemczech, zorganizowany przejazd na miejsce, zakwaterowanie u pracodawcy i, co nie mniej ważne, 1200 euro miesięcznie na rękę. Na miejscu okazało się, że będzie pracować dla dużego producenta produktów mięsnych, którego konserwy sprzedawane są nawet w Rumunii. Florina poznała w swojej rodzinnej wiosce. Szukał tam pracowników za pośrednictwem wspólnoty kościelnej. W Niemczech Florin dał Donie Victorii identyfikator, pokazał mieszkanie i wyjaśnił na czym będzie polegała jej praca. Zawsze pod koniec miesiąca przynosił Donie Victorii wynagrodzenie w gotówce zapakowane w kopertę. Dona Victoria nie otrzymała jednak pisemnej umowy o pracę. Nigdy też nie dostaje od Florina odcinków wypłaty ani innych dokumentów. Nie wie, czy ma ubezpieczenie i czy może na przykład pójść do lekarza. Pytała Florina o umowę i ubezpieczenie zdrowotne, ale bezskutecznie. Zastanawia się, czy jest zatrudniona legalnie.
W Niemczech pracodawca jest zobowiązany do poinformowania pracownika o warunkach zatrudnienia (m.in. o wynagrodzeniu, czasie pracy, czasie trwania umowy itp.) w formie pisemnej. Zazwyczaj odbywa się to w formie umowy o pracę. Pracodawca ma na to jeden miesiąc od daty rozpoczęcia pracy przez pracownika.
Zazwyczaj wszyscy zatrudnieni otrzymują pisemną umowę o pracę. To że Dona Victoria jej nie dostała nie oznacza, że jest zatrudniona nielegalnie. To, czy jej praca jest legalna, zależy od tego, czy pracodawca zgłosił ją do ubezpieczenia społecznego i odprowadza składki na ubezpieczenie społeczne. Składki na ubezpieczenie społeczne muszą być potrącane od kwoty brutto wynagrodzenia.
Sposób obliczania składek na ubezpieczenie społeczne:
1.200 € netto = ok. 1.650,63 € brutto
Florin powinien zapłacić składki na ubezpieczenie społeczne od kwoty brutto wynoszącej 1 650,63 €.
Jednak stosunek pracy bez pisemnej umowy o pracę jest nietypowy i może świadczyć o tym, że Florin nie zgłosił Dony Victorii do ubezpieczenia społecznego zgodnie z obowiązującymi przepisami. Fakt, że wypłaca on jej wynagrodzenie w gotówce, również sam w sobie nie jest zabroniony. Jednak w praktyce rzadko się to zdarza i może być dla Dony Victorii kolejnym argumentem przemawiającym za tym, że pracuje na czarno.
Aby wyjaśnić sytuację, Dona Victoria powinna poprosić Florina, aby dał jej umowę o pracę na piśmie. Powinna również poprosić go o zaświadczenie o zgłoszeniu jej do ubezpieczenia społecznego. Pracodawca ma obowiązek zgłosić pracownika do ubezpieczenia społecznego wraz z wypłatą pierwszego wynagrodzenia, nie później jednak niż sześć tygodni po rozpoczęciu pracy.
Zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego odbywa się w Niemczech za pośrednictwem Kasy Chorych. Florin musi więc przekazywać wszystkie dane związane z ubezpieczeniem Dony Victorii do Kasy Chorych. Jeśli Dona Victoria nigdy nie pracowała w Niemczech, Florin musi się od niej dowiedzieć, w której Kasie Chorych chce być ubezpieczona. Kiedy zagraniczni pracownicy podejmują pracę w Niemczech po raz pierwszy, ich pracodawcy często bez pytania wybierają dla nich Kasę Chorych. Nie jest to poprawne, ale często spotykane. Florin musiałby w tym przypadku powiedzieć Donie Victorii, w której Kasie Chorych ją ubezpieczył.
Po zgłoszeniu do ubezpieczenia Kasa Chorych wysyła Donie Victorii kartę ubezpieczeniową, z którą można udać się do lekarza. Jeśli Dona Victoria nie otrzyma karty ubezpieczeniowej, mimo że wybrała ubezpieczenie, może skontaktować się z Kasą Chorych i zapytać, czy rzeczywiście została zgłoszona do ubezpieczenia. Informacje te może uzyskać telefonicznie lub osobiście. Poradnia dla migrantów może pomóc jej w wyjaśnieniu tej kwestii:
https://www.eu-gleichbehandlungsstelle.de/eugs-pl/obywatele-ue/punkty-doradztwawyszukiwanie
Jeśli Dona Victoria nie została ubezpieczona przez Florina, musi sama wybrać sobie Kasę Chorych. Wystarczy, że poinformuje ona Kasę Chorych o podjęciu zatrudnienia podlegającego składkom na ubezpieczenie społeczne.
Lista wszystkich Kas Chorych oferujących ubezpieczenia zdrowotne znajduje się na tej stronie internetowej:
https://www.krankenkassen.de/gesetzliche-krankenkassen/krankenkassen-liste/
Oferty Kas Chorych różnią się od siebie. Kasy mają różne programy bonusowe i dodatkowe świadczenia. Różnią się one także formami konsultacji (osobiście na miejscu, telefonicznie, mailowo). Niektóre Kasy Chorych oferują porady w różnych językach obcych. Dona Victoria nie może ot tak, w dowolnym momencie zmienić Kasy Chorych, do której przystąpiła. Z tego powodu powinna dokładnie zapoznać się z ofertą Kas Chorych przed dokonaniem wyboru ubezpieczenia zdrowotnego. Mogą jej w tym pomóc poradnie dla migrantów.
O wyborze Kasy Chorych Dona Victoria musi powiadomić Florina. Jeśli Florin nie zapłaci składek na ubezpieczenie społeczne do wybranej Kasy Chorych, Kasa Chorych zażąda ich od Florina. Jeżeli Dona Victoria udowodni, że pozostaje w stosunku pracy z Florinem, to lukę w ubezpieczeniu zdrowotnym musi wypełnić Kasa Chorych. Powinna ona zatem dostarczyć Kasie Chorych szczegolowych informacji o swoim zatrudnieniu, w szczególności: kiedy rozpoczęła pracę, jakie otrzymała wynagrodzenie oraz przedłożyć dokumenty potwierdzające podane przez nią informacje.
Jeśli po konsultacji z Florinem i Kasą Chorych Dona Victoria stwierdzi, że Florin nie odprowadza za nią składek na ubezpieczenie społeczne, może zwrócić się do producenta konserw mięsnych, u którego wykonuje pracę.
W Niemczech pracownicy sektora przetwórstwa mięsnego, budownictwa oraz usług kurierskich są objęci specjalną ochroną w przypadku, gdy pracodawca nie opłaca składek na ubezpieczenie społeczne. Chociaż zakład mięsny nie jest bezpośrednim pracodawcą Dony Victorii, musi odprowadzać składki na ubezpieczenie społeczne, jeśli Florin tego nie zrobił. Jako zleceniodawca Florina, jest on do tego prawnie zobowiązany (tzw. odpowiedzialność wykonawcy generalnego).
Dona Victoria może skontaktować się ze związkową poradnią dla pracowników zagranicznych. Tam uzyska wsparcie w zakresie żądania od zakładu zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne.
Poradnie specjalizujące się w prawie pracy:
https://www.arbeitundleben.de/ beratungsstellen/beratungsstellen
https://www.faire-mobilitaet.de/pl
Pod podanym poniżej adresem znajduje się wykaz wszystkich poradni. Można je sortować według tematu oraz języka:
https://www.eu-gleichbehandlungsstelle.de/eugs-pl/obywatele-ue/punkty-doradztwawyszukiwanie
Fabryka powinna wówczas sama opłacać składki na ubezpieczenie społeczne lub wpłynąć na Florina, aby ten zapłacił zaległe składki. Fabryka nie ponosi jednak odpowiedzialności, jeśli Florin wykaże, że prawidłowo zgłosił swoich pracowników do ubezpieczenia społecznego. Dokument potwierdzający takie prawidłowe zgłoszenie to zaświadczenie o braku zastrzezen (Unbedenklichkeitbescheinigung). W takim przypadku jednak Florin musi sam opłacać składki. W przypadku pracowników wielu sektorów (z wyjątkiem przetwórstwa mięsnego, budownictwa oraz usług kurierskich) nie obowiązuje odpowiedzialność wykonawcy generalnego za odprowadzanie składek na ubezpieczenie społeczne. Najlepszym wyjściem jest skierowanie do pracodawcy wezwania, za pośrednictwem adwokata, do oplacenia składek na ubezpieczenie społeczne.
Florin jest również zobowiązany do zgłoszenia Dony Victorii w Urzędzie Skarbowym oraz do odprowadzania za nią podatku dochodowego. Dona Victoria może sprawdzić we właściwym Urzędzie Skarbowym, czy została tam zgłoszona. Jeśli okaże się, że pracodawca tego nie zrobił, zaległy podatek od wynagrodzeń należy zapłacić. Za to Dona Victoria i Florin odpowiadają wspólnie. Urząd Skarbowy jest uprawniony do podjęcia decyzji, od kogo żądać zaległych kwot z tytułu podatku od wynagrodzeń. Dona Victoria nie wiedziała, że Florin nie złożył deklaracji w zakresie podatku dochodowego. W takich okolicznościach Urząd Skarbowy zazwyczaj zażąda zapłaty podatku od wynagrodzeń najpierw od Florina. Podstawę wymiaru należnego podatku od wynagrodzeń stanowi wynagrodzenie brutto w wysokości 1 650,63 € (obliczone na podstawie wynagrodzenia netto w wysokości 1 200,00 €).
Kontrola Legalności Zatrudnienia jest instytucją, która kontroluje pracodawców i sprawdza między innymi, czy prawidłowo odprowadzają oni składki na ubezpieczenie społeczne za swoich pracowników. Za zbadanie sprawy Dony Victorii odpowiedzialna jest jednostka Kontroli Legalności Zatrudnienia w regionie, w którym Florin zarejestrował swoją firmę.
Dona Victoria nie wie, gdzie zarejestrowana jest firma Florina, więc powinna skontaktować się z Kontrolą Legalności Zatrudnienia właściwą dla miejscowości, w której pracuje. Adres można znaleźć w internecie:
https://www.zoll.de/EN/Contact/Enquiries/General-enquiries/general-enquiries_node.html
Dona Victoria może zgłosić się osobiście do Kontroli Legalności Zatrudnienia i złożyć zawiadomienie oraz wyjaśnienia. Jeśli nie jest to możliwe, może ona również złożyć zawiadomienie przez internet:
https://www.zoll.de/EN/Contact/Enquiries/General-enquiries/general-enquiries_node.html
W celu efektywnego zbadania i rozpatrzenia sprawy Kontrola Legalności Zatrudnienia potrzebuje jak najwięcej informacji. Dlatego też Dona Victoria powinna dostarczyć informacje na temat okresu zatrudnienia, dziennego czasu pracy, otrzymanych kwot, podać świadków itp.
Zawiadomienie zgłoszone przez Donę Victorię może skutkować wszczęciem dochodzenia przez Kontrolę Legalności Zatrudnienia. Florin może zostać ukarany grzywną lub nawet więzieniem za oszustwa podatkowe i socjalne. Takie działania mogą zapobiec ponownemu nielegalnemu zatrudnianiu pracowników przez Florina. Ponieważ Florin uchylał się od płacenia podatków na ubezpieczenie społeczne bez wiedzy Dony Victorii, nie musi się ona obawiać oskarżenia o współudział w oszustwie ubezpieczeniowym. Niestety po dokonaniu zgłoszenia Dona Victoria nie otrzyma żadnych informacji o wynikach śledztwa.
Dona Victoria nie powinna absolutnie znaleźć się w niekorzystnej sytuacji z powodu niepłacenia przez Florina składek na ubezpieczenie społeczne. Braki składek we wszystkich działach zabezpieczenia socjalnego (ubezpieczenie emerytalne, zdrowotne, opiekuńcze, ubezpieczenie na wypadek bezrobocia i ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków) muszą zostać uzupełnione przez odpowiedni organ ubezpieczeniowy natychmiast po ich stwierdzeniu. Ochrona ubezpieczeniowa pozostaje w mocy w pełnym zakresie.