Link bezpośredni
Jeśli przyjeżdżasz do Niemiec jako obywatel UE i masz dzieci, to temat szkoły jest dla Ciebie bardzo ważny. Poniżej wyjaśniamy, jakie cechy szczególne posiada niemiecki system szkolnictwa oraz o czym należy pamiętać podczas wybierania szkoły dla dzieci.
Wszystkie dzieci mieszkające w Niemczech muszą chodzić do szkoły. tzn. istnieje obowiązek szkolny. Powszechny obowiązek szkolny rozpoczyna się z reguły po ukończeniu 6. roku życia. Jeżeli dziecko kończy 6 lat po rozpoczęciu roku szkolnego (np. w październiku), idzie do szkoły z reguły w kolejnym roku. Zależy to od tego, kiedy dany kraj związkowy, w którym dziecko pójdzie do szkoły, wyznaczył „datę graniczną” (może to być od 30 czerwca do 30 września). Jeżeli Twoje dziecko przed oznaczoną datą obchodzi 6. urodziny, obowiązek szkolny występuje już w tym roku. We wszystkich krajach związkowych rok szkolny rozpoczyna się w sierpniu lub wrześniu. Obowiązek szkolny dotyczy także dzieci niepełnosprawne i młodzież.
Porada: To, kiedy dziecko może lub musi najwcześniej iść do szkoły, różni się w zależności od kraju związkowego. Informacje na temat przepisów obowiązujących w Twoim kraju związkowym uzyskasz w kuratorium w swojej gminie lub mieście oraz w poradni migracyjnej.
Konkretne regulacje dotyczące obowiązku szkolnego różnią się w poszczególnych krajach związkowych. Dzieci i młodzież muszą w zależności od kraju związkowego chodzić do szkoły 9 lub 10 lat (szkoła podstawowa i poziom ponadpodstawowy I stopnia). Następnie w niektórych krajach związkowych istnieje obowiązek uczęszczania do szkoły ponadpodstawowej na poziomie ponadpodstawowym II stopnia (liceum lub szkoła zawodowa).
Uczęszczanie do szkół państwowych jest bezpłatne. Dodatkowo w Niemczech istnieją także szkoły prywatne, za które z reguły należy opłacać czesne.
W Niemczech kraje związkowe są odpowiedzialne za edukację, dlatego w każdym kraju związkowym występują cechy szczególne, mogą się różnić zwłaszcza nazwy typów szkół ponadpodstawowych.
Struktura systemu szkolnego jest jednak podobna we wszystkich krajach:
1. Szkoła podstawowa (poziom podstawowy)
Od 6. roku życia obowiązuje zasadniczo obowiązek szkolny i dzieci uczęszczają do szkoły podstawowej Szkoła podstawowa obejmuje klasy od 1 do 4 (w Berlinie i Brandenburgii od 1 do 6) i jest jedyną instytucją edukacyjną, do której uczęszczają prawie wszyscy uczniowie razem. Obowiązuje tutaj zasada miejsca zamieszkania: Oznacza to, iż dzieci uczęszczają z reguły do szkoły podstawowej w pobliżu miejsca swojego zamieszkania. W niektórych krajach związkowych rodzice mogą wybrać szkołę podstawową dla swoich dzieci.
2. Przejście ze szkoły podstawowej (poziom podstawowy) na poziom ponadpodstawowy I stopnia
W ostatniej klasie szkoły podstawowej podejmuje się decyzję, do której szkoły ponadpodstawowej (poziom ponadpodstawowy I stopnia) dzieci będą uczęszczać po szkole podstawowej. Na podstawie ocen szkolnych (i ewentualnie innych kryteriów, takich jak nauka i zachowanie w pracy) nauczyciel wydaje rekomendację dotyczącą kariery szkolnej na poziomie szkoły ponadpodstawowej. Takie zalecenie toku nauczania jest omawiane z rodzicami w ramach rozmowy doradczej. Na tej podstawie decyduje się dalszy tok edukacji dziecka. W większości krajów związkowych zalecenie to nie jest wiążące, tzn. rodzice mogą decydować, do której szkoły ponadpodstawowej ich dziecko będzie uczęszczać po szkole podstawowej. Jeśli jednak zostanie wybrany nierekomendowany typ szkoły, uczniowie zazwyczaj muszą przystąpić do egzaminu wstępnego i/lub zaliczyć okres próbny w wybranej szkole, w zależności od kraju związkowego.
3. Szkoły ponadpodstawowe (poziom ponadpodstawowy I stopnia oraz poziom ponadpodstawowy II stopnia)
Po szkole podstawowej system szkolny jest podzielony na różne rodzaje szkół o różnych programach nauczania i dyplomach ukończenia. Oferty poszczególnych szkół na poziomie ponadpodstawowym I i II stopnia mocno się od siebie różnią.
Porada: Rodzice powinni dokładnie omówić z dzieckiem i jego nauczycielami, która szkoła powinna być wybrana dla dziecka. Dowiedz się o lokalnych szkołach w kuratorium, przez Internet lub u innych rodziców. Informacje można uzyskać także w kuratoriach.
Poniższe kwestie mogą także pomóc podczas wybierania szkoły dla dziecka:
W ramach poziomu ponadpodstawowego I stopnia dostępne są następujące rodzaje szkół:
Poziom ponadpodstawowy II stopnia obejmuje następujące szkoły:
We wszystkich formach szkół można uzyskać świadectwo ukończenia powszechnej szkoły ogólnokształcącej. Uprawnia ono, w zależności od rodzaju, do uczęszczania do różnych instytucji zajmujących się dalszym kształceniem (np. uniwersytet, wyższa szkoła zawodowa, kształcenie zawodowe).
W szkołach, których celem jest nadanie określonego świadectwa ukończenia szkoły, wszystkie zajęcia są związane z tym jednym konkretnym świadectwem. Są to na przykład:
Istnieją jednak również szkoły, w których można uzyskać różne dyplomy ukończenia szkoły (Gesamtschulen (typ szkoły ponadpodstawowej)). Decyzja, jaki dyplom ma zdobyć dziecko, zapada dopiero w trakcie toku nauczania.
Z kolei w szkołach kompleksowych uczniowie nie uczęszczają na określony kierunek kształcenia. Zamiast tego można wybierać pomiędzy kursami z poszczególnych przedmiotów o różnym stopniu trudności – są to tzw. kursy wyrównawcze, podstawowe i zaawansowane.
W trakcie nauki szkolnej zasadniczo możliwa jest zmiana z jednego rodzaju szkoły na inny, jeżeli osiągnie się wymagane wyniki.
W Niemczech świadectwo ukończenia szkoły nie jest warunkiem koniecznym do rozpoczęcia kształcenia zawodowego, ale prawie w ogóle nie ma zakładów pracy oferujących naukę zawodu, które przyjęłyby młodego człowieka na kształcenie zawodowe bez świadectwa ukończenia szkoły. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pytania i odpowiedzi.
W dorosłym życiu istnieją również możliwości nadrobienia zaległości w nauce. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pytania i odpowiedzi.
Ministerstwo edukacji (Kultus- lub Schulministerium) każdego kraju związkowego posiada stronę internetową, na której wyjaśnione są wszystkie ścieżki edukacyjne. Również kuratorium i same szkoły udzielają porad.
Więcej informacji znajdziesz na następujących stronach internetowych: