Υπό ορισμένες προϋποθέσεις και οι πολίτες των χωρών της ΕΕ μπορούν να λάβουν οικονομική ενίσχυση στο πλαίσιο της συμμετοχής τους σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης ή μετεκπαίδευσης.
Στο πλαίσιο της ενίσχυσης της επαγγελματικής κατάρτισης και μετεκπαίδευσης υπάρχουν εξειδικευμένες υποστηρικτικές παροχές. Οι σημαντικότερες είναι:

1.    Για το επίδομα επαγγελματικής κατάρτισης (BAföG) μπορεί κανείς να υποβάλει αίτηση στο πλαίσιο ενός προγράμματος σπουδών ή σχολικής επαγγελματικής κατάρτισης:
Schüler-Bafög: Σε ορισμένα προγράμματα σχολικής επαγγελματικής κατάρτισης οι συμμετέχοντες λαμβάνουν μια αμοιβή. Αυτό ισχύει για παράδειγμα για την κατάρτιση των φροντιστών υγείας και των νοσηλευτών. Οι συμμετέχοντες σε άλλα προγράμματα σχολικής επαγγελματικής κατάρτισης συνήθως δεν λαμβάνουν κάποια αμοιβή. Σε αυτές τις περιπτώσεις το κράτος παρέχει ενίσχυση για την πρώτη κατάρτιση σε επαγγελματικά σχολεία, κολέγια, ακαδημίες και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Από την αναθεώρηση του νόμου περί BAföG το 2019 προβλέπεται η παροχή ενισχύσεων και για τη φοίτηση σε ιδιωτικές επαγγελματικές ακαδημίες.

BAföG επαγγελματικής ανέλιξης: Παρέχεται ενίσχυση για τη συμμετοχή σε πρόγραμμα μετεκπαίδευσης που επιτρέπει την επαγγελματική ανέλιξη. Με το BAföG επαγγελματικής ανέλιξης το κράτος αυξάνει την επιχορήγηση για τα τέλη φοίτησης.

Με το Bafög σπουδών παρέχεται ενίσχυση σε όσους προέρχονται από οικονομικά αδύναμες οικογένειες, οι οποίοι επιθυμούν να φοιτήσουν π.χ. σε μια γερμανική ανώτατη τεχνική σχολή ή σε ένα πανεπιστήμιο. Η χορήγηση BAföG δεν περιορίζεται αποκλειστικά σε όσους διαθέτουν γερμανική υπηκοότητα. Δικαιούχοι είναι και φοιτούντες από την ΕΕ καθώς και από τρίτες χώρες, εφόσον μπορούν να επιδείξουν κάποιον τίτλο νόμιμης διαμονής και πληρούν τις ατομικές προϋποθέσεις που προβλέπονται για τη χορήγηση της ενίσχυσης. Δεν επιτρέπεται να είναι ηλικίας άνω των 30 ετών.

Για τη χορήγηση των παροχών BAföG απαιτείται η υποβολή γραπτής αίτησης στην αρμόδια υπηρεσία για την προαγωγή της εκπαίδευσης. Αυτές είναι:
•    ο οργανισμός υποστήριξης φοιτούντων Studierendenwerk στον τόπο του ανωτάτου εκπαιδευτικού ιδρύματος της επικείμενης φοίτησης,
•    η υπηρεσία για την προαγωγή της εκπαίδευσης της πόλης ή της τοπικής ή περιφερειακής αυτοδιοίκησης, στην περιφέρεια στην οποία υπάγεται το εκπαιδευτικό ίδρυμα.

Σημείωση: Οι συμμετέχοντες σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης που ολοκληρώνουν ένα πρόγραμμα δυαδικής εκπαίδευσης με θέση μαθητείας σε επιχείρηση και λαμβάνουν για αυτό μια αμοιβή, εξαιρούνται από το δικαίωμα ενίσχυσης μέσω Bafög.

2.    Αίτηση για τη χορήγηση επιδόματος εκπαίδευσης μπορούν να υποβάλουν νέοι με αναπηρία. Η αρμόδια στον εκάστοτε τόπο κατοικίας υπηρεσία απασχόλησης θα εξετάσει εάν πληρούνται οι προβλεπόμενες για τη χορήγηση του επιδόματος εκπαίδευσης προϋποθέσεις.

3.    Αίτηση για τη χορήγηση του επιδόματος επαγγελματικής κατάρτισης (BAB) μπορούν να υποβάλουν μαθητευόμενοι που συμμετέχουν σε προπαρασκευαστικό πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης. Στόχος είναι η στήριξη των συμμετεχόντων σε ένα πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης εκτός του τόπου διαμονής των γονέων τους και η χρηματοδότηση ενός δικού τους νοικοκυριού.   

4.    Τα υποστηρικτικά βοηθήματα επαγγελματικής κατάρτισης (Ausbildungsbegleitende Hilfen/AbH) στηρίζουν μέτρα ενίσχυσης συμμετεχόντων στα προγράμματα καθώς και την εκπαιδευτική διαδικασία με μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας. Στόχος είναι η αποτροπή της διακοπής της φοίτησης στα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης.

Απευθυνθείτε στο Ομοσπονδιακό Γραφείο Εργασίας για να μάθετε εάν δικαιούστε ενίσχυση, ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποιο είναι το ύψος του επιδόματος. Πληροφορίες σχετικά με την οικονομική ενίσχυσης στο πλαίσιο της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης θα βρείτε στο Ενημερωτικό δελτίο 6 του Ομοσπονδιακού Γραφείου Εργασίας.

Η εγγραφή σε ένα πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης στη Γερμανία είναι δυνατή οποτεδήποτε και δεν εξαρτάται από την ηλικία, το φύλο ή την εθνικότητα. Προϋπόθεση συνιστά να βρει κανείς έναν φορέα κατάρτισης που προσφέρει θέση μαθητείας. Κατά την αναζήτηση του κατάλληλου επαγγέλματος και του φορέα κατάρτισης, οι υπηρεσίες απασχόλησης ή τα επιμελητήρια (π.χ. τα βιομηχανικά, εμπορικά, τεχνικά και γεωργικά επιμελητήρια) μπορούν να παρέχουν υποστήριξη.

Εφόσον πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις, η απόκτηση μιας πιστοποίησης επαγγελματικών δεξιοτήτων μπορεί να πραγματωθεί και μέσω μιας μετεκπαίδευσης ή μιας επανεκπαίδευσης. Η διάρκεια της εξαρτάται από το επάγγελμα του προγράμματος κατάρτισης και κυμαίνεται από 1,5 μήνες έως 3,5 έτη και μπορεί να λάβει ενίσχυση και από δημόσιους πόρους του Ομοσπονδιακού Γραφείου Εργασίας ή του Γραφείου Εργασίας ή του Φορέα Επανένταξης. Λόγοι για τη χορήγηση οικονομικής ενίσχυσης μπορούν, για παράδειγμα, να είναι η απουσία ενός πτυχίου επαγγελματικής κατάρτισης που να παρουσιάζει ζήτηση στην αγορά εργασίας ή προβλήματα υγείας που καθιστούν αναγκαίο έναν επαγγελματικό επαναπροσανατολισμό. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ.

Λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με το εκπαιδευτικό σύστημα στη Γερμανία και ιδίως σχετικά με τη γενική και επαγγελματική εκπαίδευση ενηλίκων μπορείτε να βρείτε και στις ιστοσελίδες του Ευρωπαϊκού Δικτύου Πληροφόρησης για την εκπαίδευση «Ευρυδίκη».

Ολοκληρώνοντας ένα πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης πλήρους φοίτησης ή στο πλαίσιο του δυαδικού συστήματος μπορεί κανείς να αποκτήσει έναν τίτλο επαγγελματικών δεξιοτήτων που επιτρέπει την άσκηση ενός συγκεκριμένου επαγγέλματος. Ιδίως το δυαδικό σύστημα επαγγελματικής κατάρτισης έχει μεγάλη παράδοση στη Γερμανία και απολαύει ευρείας αποδοχής στον τομέα της οικονομίας.

Η ισχύς του πρότυπου σε όλη τη Γερμανία και ένας κρατικά αναγνωρισμένος τίτλος σπουδών λειτουργούν ως μια σφραγίδα ποιότητας, την οποία μπορεί ένας εργοδότης να εμπιστεύεται κατά την πρόσληψη νέων εργαζομένων. Οι ειδικευμένοι εργαζόμενοι έχουν μικρότερες πιθανότητες να μείνουν άνεργοι και συχνά εμφανίζουν υψηλότερο εισόδημα σε σύγκριση με τους εργαζόμενους που έχουν μάθει απλά τη δουλειά μέσα από βοηθητικές θέσεις εργασίας. Επίσης το δυαδικό σύστημα επαγγελματικής κατάρτισης προσφέρει εξαιρετικές δυνατότητες επιμόρφωσης και επαγγελματικής ανέλιξης, π.χ. σε αρχιτεχνίτη, σε βιομηχανικό αρχιτεχνίτη ή σε εξειδικευμένο διοικητικό στέλεχος. Για αυτό το δυαδικό σύστημα επαγγελματικής κατάρτισης είναι η βάση για μια δια βίου μάθηση και τη βελτίωση των προοπτικών μιας επαγγελματικής σταδιοδρομίας.

Σε νεαρές γυναίκες την υψηλότερη ζήτηση εμφανίζουν σήμερα τα παρακάτω 10 επαγγέλματα:

• Εμπορική υπάλληλος υποστήριξης γραφείου
• Εξειδικευμένη υπάλληλος ιατρείου,
• Πωλήτρια,
• Εμπορική υπάλληλος λιανικής,
• Εξειδικευμένη υπάλληλος οδοντιατρείου,
• Εμπορική υπάλληλος βιομηχανίας
• Κομμώτρια,
• Ξενοδοχειακή υπάλληλος,
• Εξειδικευμένη πωλήτρια παντοπωλείου,
• Τραπεζική υπάλληλος.

Σε νέους άντρες τα 10 πιο δημοφιλή επαγγέλματα είναι:

• Μηχανικός ηλεκτρονικός αυτοκινήτων,
• Ηλεκτρονικός,
• Εμπορικός υπάλληλος λιανικής,
• Μηχανικός βιομηχανικών εφαρμογών,
• Μηχανικός συστημάτων υγιεινής, θέρμανσης, και ψύξης,
• Πωλητής,
• Εξειδικευμένος υπάλληλος πληροφορικής,
• Εξειδικευμένος υπάλληλος διαχείρισης αποθήκης/εφοδιαστικής αλυσίδας
• Εμπορικός υπάλληλος χονδρικής και εξαγωγών
• Εμπορικός υπάλληλος υποστήριξης γραφείου.

Στα ιδιαίτερα δημοφιλή επαγγέλματα είναι συχνά δύσκολο να βρει κανείς μια θέση μαθητείας. Για αυτό δεν πρέπει κανείς να εστιάζει σε ένα μόνο επάγγελμα, αλλά να ενημερώνεται για διάφορα επαγγέλματα. Οι νέοι καλό είναι να προσπαθούν να ανακαλύψουν τις δικές τους κλίσεις και ικανότητες και να επιλέγουν ανάλογα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης. Εκτός από τα 10 κορυφαία στις προτιμήσεις επαγγέλματα, υπάρχει μια ευρεία παλέτα επαγγελμάτων σε διάφορους τομείς που παρουσιάζουν ενδιαφέρον. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα επαγγέλματα και τα απαιτούμενα απολυτήρια μπορείτε π.χ. να βρείτε στον ιστότοπο του Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Επαγγελματικής Εκπαίδευσης ή του Ομοσπονδιακού Γραφείου Εργασίας. Το Ομοσπονδιακό Γραφείο Εργασίας διαθέτει μια υπηρεσία συμβουλευτικής που στόχο έχει να συμβάλει στην εύρεση του σωστού επαγγέλματος (επαγγελματικός προσανατολισμός). Στο Κέντρο επαγγελματικής πληροφόρησης του Ομοσπονδιακού Γραφείου Εργασίας μπορεί κανείς να ενημερωθεί επί τόπου σχετικά με όλες τις δυνατότητες επαγγελματικής εκπαίδευσης και σπουδών.

Κατά την αναζήτηση μιας κατάλληλης θέσης μαθητείας μπορεί κανείς να αξιοποιήσει την συμβουλευτική επαγγελματικού προσανατολισμού των γραφείων εργασίας. Εκτός από τις υπηρεσίες προσωπικής συμβουλευτικής και διαμεσολάβησης για την εύρεση θέσεων μαθητείας, οι νέοι και οι νέες έχουν στη διάθεσή τους μια ευρεία γκάμα μέσων για να αναζητήσουν μόνοι τους μια θέση μαθητείας. Μέσω της Jobbörse μπορεί κανείς να αναζητήσει μόνος του ελεύθερες θέσεις μαθητείας σε επιχειρήσεις. Σχολικές δυνατότητες μαθητείας σε όλη την επικράτεια, μπορεί να βρει κανείς στο Διαδίκτυο μέσω του ιστοτόπου Kursnet. Κατά την αναζήτηση θέσης μαθητείας χρήσιμες είναι και οι ημέρες ενημέρωσης των κέντρων επαγγελματικής ενημέρωσης στα γραφεία εργασίας ή οι εκθέσεις μαθητείας.

Εκτός από το Ομοσπονδιακό Γραφείο Εργασίας βοήθεια κατά την αναζήτηση μιας θέσης μαθητείας παρέχουν επίσης οι διαθέσιμες στο διαδίκτυο πλατφόρμες εύρεσης θέσεων εργασίας των βιομηχανικών και εμπορικών επιμελητηρίων.

Τα επιμελητήρια (π.χ. τα βιομηχανικά και εμπορικά επιμελητήρια, τα τεχνικά επιμελητήρια, τα γεωργικά επιμελητήρια) μπορούν επίσης να παρέχουν υποστήριξη. Για να φέρουν κοντά τους νέους που αναζητούν μια θέση μαθητείας και τις επιχειρήσεις, οι εξειδικευμένοι σύμβουλοι στα επιμελητήρια παρέχουν συμβουλευτική υποστήριξη στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις για κάλυψη των θέσεων μαθητείας από ημεδαπούς και αλλοδαπούς νέους.

Αναλυτικές πληροφορίες θα βρείτε στους ακόλουθους συνδέσμους:

• «Du und Deine Ausbildung = praktisch unschlagbar»
• Στην πολυγλωσσική πύλη ενημέρωσης της Ομοσπονδιακής κυβέρνησης Make-it-in-Germany θα βρείτε άλλες πλατφόρμες προσφοράς και ζήτησης θέσεων μαθητείας των βιομηχανικών και εμπορικών επιμελητηρίων, των τεχνικών επιμελητηρίων, προσφορές προγραμμάτων κατάρτισης υψηλής ζήτησης καθώς και το ραντάρ θέσεων μαθητείας και άλλες ενδιαφέρουσες πληροφορίες που είναι σημαντικές για τη συμμετοχή σε ένα πρόγραμμα κατάρτισης.

Το δυαδικό σύστημα επαγγελματικής κατάρτισης ρυθμίζεται από τον γερμανικό νόμο σχετικά με την επαγγελματική εκπαίδευση (BBiG) καθώς και τους επιμέρους κανονισμούς εκπαίδευσης των εκάστοτε επαγγελμάτων. Σε αυτούς καθορίζονται οι όροι των προγραμμάτων μαθητείας, όπως τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των εκπαιδευόμενων (μαθητευόμενος ή «Azubi») ή τα εκπαιδευτικά περιεχόμενα.

Το πώς ρυθμίζεται το πρόγραμμα σε κάθε επιμέρους περίπτωση καθορίζεται στη σύμβαση μαθητείας. Τα αρμόδια γραφεία (π.χ. Βιομηχανικό και εμπορικό επιμελητήριο - IHK ή το Τεχνικό επιμελητήριο - HWK) ελέγχουν τα προγράμματα εκπαίδευσης και είναι αρμόδια για τη διεξαγωγή των εξετάσεων.

Προϋποθέσεις: Τυπικά δεν προβλέπονται συγκεκριμένα απολυτήρια για όσους υποψηφίους αναζητούν μια θέση σε πρόγραμμα δυαδικής επαγγελματικής κατάρτισης. Σύμφωνα με τον BBiG μπορεί καταρχήν να ολοκληρώσει κανείς οποιοδήποτε πρόγραμμα δυαδικής επαγγελματικής κατάρτισης ανεξάρτητα από το φύλλο, την ηλικία ή το σχολικό απολυτήριο. Στην πράξη πολλές επιχειρήσεις θέτουν ελάχιστες προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν οι ενδιαφερόμενοι υποψήφιοι, όπως για παράδειγμα ένα ορισμένο απολυτήριο ή καλούς βαθμούς σε επιμέρους μαθήματα.

Διάρκεια: Ανάλογα με το επάγγελμα, ένα πρόγραμμα στο πλαίσιο του δυαδικού συστήματος επαγγελματικής κατάρτισης διαρκεί συνήθως από 2 έως 3,5 έτη. Το σχολικό απολυτήριο και οι επιδόσεις κατά το πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης μπορούν να επηρεάσουν τη διάρκεια και να συμβάλλουν σε μια αύξηση ή μείωση του χρόνου κατάρτισης.

Μαθητεία στην επιχείρηση: Κατά κανόνα ένας μαθητευόμενος εργάζεται 3 έως 4 ημέρες την εβδομάδα στην επιχείρηση, όπου αποκτά τις πρακτικές ή/και τεχνικές δεξιότητες. Τα περιεχόμενα που πρέπει να μάθει κανείς σε κάθε επάγγελμα καθορίζονται στο πρόγραμμα-πλαίσιο του προγράμματος κατάρτισης.

Κατάρτιση στο επαγγελματικό σχολείο: Παράλληλα με την εργασία στην επιχείρηση, οι μαθητευόμενοι παρακολουθούν από 8 έως 12 διδακτικές ώρες μαθήματα σε ένα επαγγελματικό σχολείο. Τα διδακτικά προγράμματα διαφέρουν ανάλογα με το επάγγελμα και το Ομόσπονδο Κρατίδιο, στο οποίο ολοκληρώνει κανείς το πρόγραμμα στο πλαίσιο του δυαδικού συστήματος επαγγελματικής κατάρτισης. Το μάθημα περιλαμβάνει περιεχόμενα εξειδίκευσης, προσαρμοσμένα στο εκάστοτε επάγγελμα και γενικά περιεχόμενα. Στο γενικό μέρος, το διδακτικό πρόγραμμα περιλαμβάνει, για παράδειγμα, μαθήματα όπως γερμανικά, πολιτική, θρησκευτικά και γυμναστική.

Ολοκλήρωση προγράμματος: Σε ένα πρόγραμμα στο πλαίσιο του δυαδικού συστήματος επαγγελματικής κατάρτισης λαμβάνουν χώρα 2 σημαντικές εξετάσεις, τις οποίες ένας μαθητευόμενος πρέπει να ολοκληρώσει με επιτυχία. Η ενδιάμεση εξέταση διεξάγεται στο μέσο του προγράμματος και αποσκοπεί στο να καταδείξει ότι ο μαθητευόμενος παρουσιάζει πρόοδο και έχει αφομοιώσει τα περιεχόμενα που έχει διδαχθεί. Με την επιτυχή ολοκλήρωση της τελικής εξέτασης ολοκληρώνεται το πρόγραμμα κατάρτισης.

Η ολοκλήρωση ενός προγράμματος επαγγελματικής κατάρτισης δεν σημαίνει υποχρεωτικά και το τέλος της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Σε πολλούς τομείς μπορεί κανείς να ολοκληρώσει προγράμματα μετεκπαίδευσης, σε τεχνικά επαγγέλματα μπορεί κανείς να αποκτήσει βεβαίωση αρχιτεχνίτη. Επιπλέον υπάρχουν πολλές άλλες δυνατότητες που ανοίγονται μετά την απόκτηση επαγγελματικής κατάρτισης, π.χ. προγράμματα μετεκπαίδευσης, δευτερεύουσας εκπαίδευσης ή φοίτησης σε ανώτατη σχολή στο ίδιο αντικείμενο.

Προϋποθέσεις: Κατά κανόνα τα ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης έχουν ως προϋπόθεση εγγραφής ένα απολυτήριο μέσης εκπαίδευσης. Σε ορισμένα επαγγελματικά πεδία γίνεται δεκτό και το απολυτήριο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ορισμένα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης προϋποθέτουν την ολοκλήρωση μιας προκαταρκτικής πρακτικής εξάσκησης. Μερικά ιδρύματα διεξάγουν επιπρόσθετα εξετάσεις καταλληλότητας.

Διάρκεια: Ένα αμιγώς σχολικό πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης διαρκεί κατά κανόνα από 1 έως 3 έτη.

Πρακτική άσκηση σε επιχειρήσεις: Ένα σημαντικό μέρος των σχολικών προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης είναι η πρακτική άσκηση σε επιχειρήσεις. Αυτή μπορεί να πραγματοποιείται είτε σε συγκεκριμένες ημέρες την εβδομάδα είτε ως μπλοκ για ένα χρονικό διάστημα μεγαλύτερης διάρκειας.
Το θεωρητικό μέρος συμπληρώνεται με 3 ή περισσότερες περιόδους πρακτικής άσκησης σε διαφορετικές επιχειρήσεις. Ιδίως στον τομέα της υγείας, τα σχολεία διατηρούν για αυτή την πρακτική άσκηση συνεργασίες με επιχειρήσεις ή συνδέονται απευθείας με νοσοκομεία. Εδώ οι θεωρητικές γνώσεις πρέπει να εφαρμοστούν στην πράξη.

Ολοκλήρωση προγράμματος: Με την παρακολούθηση μαθημάτων διάρκειας 1 έως 2 ετών σε ένα ινστιτούτο επαγγελματικής κατάρτισης αποκτά κανείς μια «Βασική επαγγελματική κατάρτιση». Με μια διάρκεια 2 έως 3 ετών ολοκληρώνει κανείς το πρόγραμμα αποκτώντας «Επαγγελματική κατάρτιση». Κατά κανόνα στους απόφοιτους της σχολικής επαγγελματικής κατάρτισης απονέμεται ένα αναγνωρισμένος τίτλος (π.χ. κρατικά πιστοποιημένος βοηθός πληροφορικής, ή κρατικά πιστοποιημένος υπάλληλος διοίκησης επιχειρήσεων, ή κρατικά πιστοποιημένος κοινωνικός βοηθός).
Ανάλογα με το ινστιτούτο επαγγελματικής κατάρτισης και το Ομόσπονδο κρατίδιο μπορεί κανείς κατά τη διάρκεια του προγράμματος της σχολικής επαγγελματικής κατάρτισης να αποκτήσει και το απολυτήριο μέσης εκπαίδευσης (Realschulabschluss) ή ακόμα και το απολυτήριο λυκείου με δικαίωμα εισαγωγής σε ανώτατη τεχνική σχολή (Fachabitur).