• 1. Συμβουλευτικά κέντρα
• 2. Γραφείο Clearing Γερμανικού Οργανισμού Ασφάλισης Συντάξεων
• 3. Εργατοδικείο
• 4. Ταμείο ασφάλισης
• 5. Εφορία
• 6. Γραφείο Εμπορικών Αδειών
• 7. Οικονομικός Έλεγχος Μαύρης Εργασίας (FKS)

1. Συμβουλευτικά κέντρα

Με την έναρξη επαγγέλματος ο Ρικάρντο έγινε τυπικά αυτοαπασχολούμενος (και επιτηδευματίας). Ως τέτοιος θα έπρεπε να υποβάλει στην εφορία αίτηση για απόδοση αριθμού φορολογικού μητρώου (ΑΦΜ) και να τιμολογεί την εργασία του στο αφεντικό του. Επίσης θα έπρεπε να ασφαλιστεί μόνος του για την περίπτωση ασθένειας. Το αφεντικό του δεν πλήρωσε για τον Ρικάρντο ασφαλιστικές εισφορές ούτε για τον κλάδο ασθένειας ούτε για τον κλάδο σύνταξης. Οι αυτοαπασχολούμενοι επιτηδευματίες δεν δικαιούνται κοινωνικής ασφάλισης, όπως δεν δικαιούνται συνέχιση καταβολής μισθού σε περίπτωση ασθένειας, αμοιβές βάσει συλλογικής σύμβασης, και διακοπές. Στην περίπτωση του Ρικάρντο υπάρχουν ενδείξεις που συνηγορούν στο ότι δεν πρόκειται για πραγματική αυτοαπασχόληση, αλλά για μία, όπως λέγεται, «Ψευδοαυτοαπασχόληση», δηλαδή πως συνεχίζει να είναι εργαζόμενος της κατασκευαστικής εταιρείας. Διαφορετικά θα έπρεπε ως αυτοαπασχολούμενος να μπορεί να αποφασίζει ελεύθερα για ποιον εντολέα αναλαμβάνει έργα. Θα έπρεπε να μπορεί να αποφασίζει ο ίδιος πότε θα έρθει στο εργοτάξιο και πότε θα φύγει από αυτό. Το αφεντικό του δεν θα έπρεπε να του δίνει εντολές για το πώς να εκτελεί τη δουλειά του. Κανονικά ο Ρικάρντο θα έπρεπε να διαθέτει τα δικά του εργαλεία για την εκτέλεση των εργασιών. Όλα αυτά δεν ισχύουν στην περίπτωση του Ρικάρντο. Επίσης δεν επιτρέπεται να κάνει κανείς την ίδια δουλειά στον ίδιο εργοδότη πρώτα με μια σύμβαση εργασίας και μετά ως αυτοαπασχολούμενος. Για αυτό είναι πολύ πιθανό ότι ο Ρικάρντο δραστηριοποιείται δήθεν ως αυτοαπασχολούμενος αλλά στην πραγματικότητα είναι μισθωτός.

Για μια πρώτη εκτίμηση του καθεστώτος του ο Ρικάρντο μπορεί να χρησιμοποιήσει μία από τις πολλές λίστες ελέγχου σχετικά με το θέμα αυτοαπασχόληση, που βρίσκει κανείς στο διαδίκτυο:

https://www.handwerk-magazin.de/ scheinselbststaendigkeit/383/95/download

Για βασικές πληροφορίες σχετικά με το εργασιακό του καθεστώς, ο Ρικάρντο μπορεί να απευθυνθεί σε ένα συμβουλευτικό κέντρο που είναι ειδικευμένο σε θέματα εργατικού δικαίου:

Εξειδικευμένα συμβουλευτικά κέντρα για θέματα εργατικού δικαίου:

https://www.bema.berlin/el/

https://www.arbeitundleben.de/arbeitsfelder/beratungsnetzwerk

https://www.faire-mobilitaet.de/beratungsstellen

Ο Ρικάρντο μπορεί να βρει μια επισκόπηση όλων των συμβουλευτικών κέντρων κατά τομέα ειδίκευσης και κατά γλώσσα στη διεύθυνση:

https://www.eu-gleichbehandlungsstelle.de/beratungsstellensuche

Εκεί θα μάθει και ποια δικαιώματα έχει ως ψευδοαυτοαπασχολούμενος. Ωστόσο, ένα συμβουλευτικό κέντρο δεν μπορεί να διαπιστώσει δεσμευτικά αν ο Ρικάρντο είναι ψευδοαπασχολούμενος - δηλαδή εάν βάσει αντικειμενικών κριτηρίων είναι μισθωτός. Για τον σκοπό αυτό αρμόδια είναι συγκεκριμένοι φορείς, όπως η γερμανική συνταξιοδοτική ασφάλιση, οι υπηρεσίες της εφορίας και τα εργατοδικεία.

2. Γραφείο Clearing Γερμανικού Οργανισμού Ασφάλισης Συντάξεων

Ο Ρικάρντο μπορεί να ζητήσει τη διαπίστωση του εργασιακού του καθεστώτος από το γραφείο Clearing του Γερμανικού Οργανισμού Ασφάλισης Συντάξεων. Είναι το αρμόδιο ελεγκτικό γραφείο για ερωτήσεις που αφορούν το νομικό καθεστώς κοινωνικής ασφάλισης ατόμων. Για τον σκοπό αυτό ο Ρικάρντο πρέπει να συμπληρώσει ένα έντυπο, το οποίο μπορεί να κατεβάσει από τον ιστότοπο του Γερμανικού Οργανισμού Ασφάλισης Συντάξεων:

Ο Ρικάρντο μπορεί να βρει το έντυπο εξακρίβωσης ως κοινωνικά ασφαλισμένος εργαζόμενος στο Προσάρτημα, παράρτημα XVII. PDF, 2 MB, μη προσβάσιμο

Για τη συμπλήρωση μπορεί να βοηθήσει ένα συμβουλευτικό κέντρο:

https://www.eu-gleichbehandlungsstelle.de/beratungsstellensuche

oder eine Kontaktstelle der Deutschen Rentenversicherung helfen. Dann muss Ricardo den Antrag bei folgender Adresse einreichen:

Deutsche Rentenversicherung
Bund Clearingstelle für sozialversicherungsrechtliche Statusfragen
10704 Berlin

Για την εξακρίβωση του καθεστώτος το γραφείο Clearing του Γερμανικού Οργανισμού Ασφάλισης Συντάξεων χρειάζεται περίπου τέσσερις εβδομάδες. Μετά ο Ρικάρντο θα ειδοποιηθεί γραπτώς.

Εάν το γραφείο Clearing επιβεβαιώσει, ότι ο Ρικάρντο απασχολείται ως μισθωτός και όχι ως αυτοαπασχολούμενος, ο εργοδότης τους θα πρέπει να καταβάλει εκ των υστέρων όλες τις εισφορές (τόσο το ποσό του εργοδότη όσο και το ποσό του εργαζόμενου) για όλους τους κλάδους κοινωνικής ασφάλισης, δηλαδή για την ασφάλιση ασθένειας, φροντίδας, ανεργίας, και σύνταξης. Αυτό είναι σημαντικό π.χ. για το δικαίωμα του Ρικάρντο στη σύνταξη γήρατος ή στο επίδομα ανεργίας. Βάση υπολογισμού για τις εισφορές είναι ο ελάχιστος μισθός στον κατασκευαστικό κλάδο.

Εάν ο Ρικάρντο συνεχίσει να εργάζεται στον εργοδότη του, ο τελευταίος επιτρέπεται να αφαιρέσει ένα μέρος των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης από τον μισθό του, όμως μόνο από τους τρεις μηνιαίους μισθούς, μετά τη βεβαίωση καθεστώτος του ως μισθωτού από τον Οργανισμό Ασφάλισης Συντάξεων. Και ο εργοδότης επιτρέπεται να παρακρατήσει μόνο εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, το ύψος των οποίων δεν υπερβαίνει το μηνιαίο όριο ακατάσχετου (1.179,99 ευρώ, τελευταία ενημέρωση 2020). Το όριο ακατάσχετου (Pfändungsfreigrenze) είναι ένα ποσό, το οποίο δεν επιτρέπεται να αφαιρεθεί από τον μισθό του Ρικάρντο, αφού αυτό το ποσό είναι απαραίτητο για την κάλυψη των δαπανών διαβίωσης. Εάν για παράδειγμα, ο Ρικάρντο κερδίζει 1.800 ευρώ καθαρά, του μένουν προστατευμένα 1.179,99 ευρώ. Συνεπώς ο εργοδότης μπορεί να παρακρατήσει μέχρι 620,01 ευρώ.

Στην περίπτωση που ο Ρικάρντο δεν εργάζεται πλέον στην κατασκευαστική εταιρεία, ο εργοδότης δεν μπορεί να του παρακρατήσει αυτές τις εισφορές. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να καταβάλει τις πλήρεις εισφορές της κοινωνικής ασφάλισης , δηλαδή τόσο το μέρος του εργοδότη όσο και του εργαζόμενου.

3. Εργατοδικείο

Ως κάποιος που στην πραγματικότητα είναι μισθωτός και ψευδοαυτοαπασχολούμενος, ο Ρικάρντο είχε από την αρχή της σχέσης εργασίας όλα τα δικαιώματα ενός «κανονικού» μισθωτού, μεταξύ των οποίων το δικαίωμα στον κατώτατο μισθό, ο οποίος βάσει συλλογικής σύμβασης για τεχνίτες είναι 15,40 ευρώ μικτά (Δυτική Γερμανία, τελευταία ενημέρωση Οκτώβριος 2020) καθώς και το δικαίωμα συνέχισης καταβολής μισθού σε περίπτωση ασθένειας.

Ο εργοδότης του δεν αναγνωρίζει όμως την απόφαση του γραφείου Clearing και τα δικαιώματα που απορρέουν από αυτή και αρνείται να τα ικανοποιήσει θεωρώντας τον Ρικάρντο αυτοαπασχολούμενο. Για διεκδικήσει τα δικαιώματά του ο Ρικάρντο μπορεί να προσφύγει στο εργατοδικείο, για την εξακρίβωση της εργασιακής σχέσης. Μόνο έτσι μπορεί να επιβάλει τα δικαιώματά του. Πληροφορίες για αυτή τη διαδικασία θα βρείτε στο κεφάλαιο 2. 

4. Ταμείο ασφάλισης

Μπορεί μεν ο Ρικάρντο ως πιθανώς ψευδοαπασχολούμενος – συνεπώς ως μισθωτός – να δικαιούται ασφάλιση ασθένειας μέσω του εργοδότη του. Η εξακρίβωση του εργασιακού του καθεστώτος μπορεί όμως να διαρκέσει αρκετές εβδομάδες. Στο διάστημα αυτό ο Ρικάρντο δεν θα διέθετε ασφάλιση ασθένειας. Το ταμείο ασφάλισης ασθένειας μπορεί να του καταλογίσει για αυτό το διάστημα εισφορές και υψηλές προσαυξήσεις λόγω καθυστέρησης εξαιτίας του μη προσδιορισμένου καθεστώτος ασφάλισης. Για αυτό τον λόγο είναι καλό ο Ρικάρντο να ενημερώσει το ταμείο ασφάλισης για την έναρξη ανεξάρτητης επαγγελματικής δραστηριότητας και να υπαχθεί στην προαιρετική ασφάλιση ασθένειας για αυτοαπασχολούμενους. Η τρέχουσα κατώτατη εισφορά ασφάλισης ασθένειας είναι περ. 150 ευρώ τον μήνα.

Σε όλη τη Γερμανία υπάρχουν δομές που παρέχουν σε έκτακτα περιστατικά ιατρική περίθαλψη και σε άτομα που δεν διαθέτουν ασφάλιση ασθένειας. Αυτή η περίθαλψη περιορίζεται στα ελάχιστα και δεν πρέπει να καμία περίπτωση να την προτιμά κανείς αντί της ασφάλισης ασθένειας σε ταμείο. Ο Ρικάρντο μπορεί να λάβει αναλυτικές πληροφορίες για αυτές τις δομές στα κοινωνικά συμβουλευτικά κέντρα:

https://www.eu-gleichbehandlungsstelle.de/beratungsstellensuche

Εάν το ταμείο ασφάλισης διαπιστώσει ότι ο Ρικάρντο ήταν όντως ψευδοαυτοαπασχολούμενος, ο εργοδότης πρέπει να καταβάλει τις εισφορές ασφάλισης ασθένεια εκ των υστέρων. Σε αυτή την περίπτωση οι εισφορές που έχει πληρώσει ο Ρικάρντο θα επιστρέφονταν σε αυτόν.

5. Εφορία

Σε κάθε περίπτωση ο Ρικάρντο πρέπει να δηλώσει τα εισοδήματά του στην εφορία. Θα πρέπει να υποβάλει εκ των υστέρων αίτηση για την έκδοση ΑΦΜ και να εκδώσει τιμολόγια προς τον εργοδότη για τις υπηρεσίες του.

Με την έναρξη επαγγελματικής δραστηριότητας έχει, ως τυπικά αυτοαπασχολούμενος, την υποχρέωση να υποβάλει το επόμενο έτος μια φορολογική δήλωση. Εάν ο Ρικάρντο δεν το κάνει αυτό (έγκαιρα), είναι πιθανό να κληθεί να πληρώσει προσαύξηση υπερημερίας ή ακόμα και χρηματική ποινή. Για αυτό ο φόρος που πρέπει να πληρώσει ο Ρικάρντο θα υπολογιστεί βάσει εκτιμήσεων. Αυτό μπορεί να μην τον συμφέρει.

Εάν η εφορία θα μπορούσε να αποδείξει στον εργοδότη του Ρικάρντο ότι συνειδητά ή από απερισκεψία δεν απέδωσε τον φόρο μισθοδοσίας του, τότε ο εργοδότης θα έπρεπε να πληρώσει τον φόρο για τον Ρικάρντο. Για αυτό ο Ρικάρντο θα έπρεπε να ζητήσει συμβουλευτική υποστήριξη σε ένα εξειδικευμένο γραφείο, έναν φοροτεχνικό σύμβουλο ή μία δικηγόρο ειδικευμένη σε θέματα φορολογίας.

6. Γραφείο Εμπορικών Αδειών

Μόλις το γραφείο Clearing βεβαιώσει ότι ο Ρικάρντο ήταν ψευδοαυτοαπασχολούμενος, τερματίζεται η επαγγελματική του δραστηριότητα. Αυτό σημαίνει ότι το αργότερο τότε θα πρέπει να δηλώσει αναστολή επαγγελματικής δραστηριότητας. Ο καλύτερος τρόπος για αυτό είναι μέσω αυτού του εντύπου:

Ο Ρικάντο μπορεί να βρει την αίτηση αναστολή επαγγελματικής δραστηριότητας στο Προσάρτημα παράρτημα XVIII. PDF, 247 KB, μη προσβάσιμο

7. Οικονομικός Έλεγχος Μαύρης Εργασίας (FKS)

Η ψευδοαυτοαπασχόληση είναι ποινικό αδίκημα. Ο εργοδότης του Ρικάρντο μπορεί να παραβίασε τον νόμο, εφόσον δεν κατέβαλε εισφορές ασφάλισης ασθένειας, σύνταξης και κοινωνικής ασφάλισης. Για αυτό ο Ρικάρντο μπορεί να τον καταγγείλει στο αρμόδιο γραφείο του Οικονομικού Ελέγχου Μαύρης Εργασίας στον τόπο που βρίσκεται η έδρα της κατασκευαστικής εταιρείας. Ο Οικονομικός Έλεγχος Μαύρης Εργασίας είναι μια υπηρεσία που ελέγχει τους εργοδότες και εξετάζει, μεταξύ άλλων, εάν καταβάλουν σωστά τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης για τους εργαζόμενους.

https://www.zoll.de/DE/Service/ Dienststellensuche/FKS/Schritt_02/ dienststellenfinder_node.html

Το αφεντικό μπορεί να τιμωρηθεί με πρόστιμο ή ακόμα και με ποινή φυλάκισης.

Προηγουμένως ο Ρικάρντο καλό θα ήταν να συμβουλευτείέναν δικηγόρο, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος ο Οικονομικός Έλεγχος Μαύρης Εργασίας να ελέγξει και τις δικές του ενέργειες και να ασκήσει εναντίον του ποινική δίωξη.

Ο Ρικάρντο μπορεί να προσέλθει προσωπικά στο σώμα Οικονομικού Ελέγχου Μαύρης Εργασίας, να υποβάλει καταγγελία και να δώσει κατάθεση. Εάν αυτό δεν είναι δυνατό, μπορεί να κάνει την καταγγελία και διαδικτυακά:

https://www.zoll.de/EN/Contact/Enquiries/General-enquiries/general-enquiries_node.html

Για την αποτελεσματική διερεύνηση και επεξεργασία της περίπτωσης ο FKS χρειάζεται όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες. Ο Ρικάρντο θα πρέπει να καταθέσει στοιχεία για τη διάρκεια της σχέσης εργασίας, τις ώρες της καθημερινής απασχόλησης, τα ποσών που εισέπραξε, μάρτυρες κτλ.