Od momentu uzyskania miejsca zamieszkania na terenie Niemiec lub w przypadku zwykłego pobytu powstaje obowiązek zawarcia ubezpieczenia zdrowotnego. Ma on także miejsce w przypadku braku stałej pracy. Należy zgłosić się do wybranej państwowej kasy chorych w Niemczech. Uwaga: obowiązek ubezpieczenia w ustawowym ubezpieczeniu zdrowotnym (niem. GKV) pojawia się automatycznie – obowiązuje także z datą wsteczną! Jeżeli zgłoszenie członkowskie dotrze do kasy chorych z opóźnieniem, skutkiem będzie powstanie zaległych składek. Tylko w przypadku tymczasowego pobytu na terenie Niemiec obowiązuje ubezpieczenie zdrowotne z kraju pochodzenia. W takim przypadku można uzyskać opiekę zdrowotną w Niemczech na podstawie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego.

Wszyscy pracownicy w Niemczech są obowiązkowo ubezpieczeni w ramach ustawowego ubezpieczenia wypadkowego. Nie jest wymagane specjalne zgłoszenie. Tytułem tego ubezpieczenia nie opłacasz składek; składki są płacone wyłącznie przez pracodawcę. Ubezpieczenie wypadkowe służy zapobieganiu i ochronie przed skutkami wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Świadczenia obejmują w szczególności: leczenie i rehabilitację medyczną, świadczenia w zakresie uczestnictwa w życiu zawodowym (rehabilitacja zawodowa), świadczenia w zakresie uczestnictwa w życiu społecznym (rehabilitacja społeczna), odszkodowanie płacowe za okres niezdolności do pracy oraz renty dla okaleczonych i dla rodziny zmarłego. W razie wypadku przy pracy pracodawca zgłasza wypadek, a w razie podejrzenia choroby zawodowej zgłoszenia dokonuje lekarz. Następnie firma od ubezpieczenia wypadkowego sprawdzi automatycznie Twoje roszczenia. Nie musisz samodzielnie składać wniosku ani zgłoszenia. 

Jeżeli pobyt na terenie Niemiec ma charakter tylko czasowy, np. jako turysta, pracownik oddelegowany lub pracownik sezonowy zatrudniony głównie w kraju pochodzenia, obowiązuje ubezpieczenie zdrowotne zawarte w kraju pochodzenia. Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) jest wydawana bezpłatnie w kraju pochodzenia w odpowiednim funduszu zdrowia. Dzięki niej zyskuje się bezpłatną opiekę na terenie Niemiec. Bliższe informacje na temat opieki medycznej w Niemczech z kartą EKUZ lub na temat zastępczego zaświadczenia można uzyskać tutaj.

W Niemczech ubezpieczenie zdrowotne jest dostępne w ramach dwóch różnych systemów: ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego (niem. gesetzliche Krankenversicherung, GKV) i prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego (niem. private Krankenversicherung, PKV). Do pewnego progu dochodowego ustawowe ubezpieczenie zdrowotne jest dla pracowników obowiązkowe. Powyżej tego progu możesz zadecydować, czy będziesz korzystać z ustawowego, czy z prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego. Należy wybrać jeden z tych dwóch wariantów. Nie można całkowicie zrezygnować z ubezpieczenia zdrowotnego. Osoby ubezpieczone w GKV (ustawowym ubezpieczeniu zdrowotnym) posiadają automatycznie ubezpieczenie pielęgnacyjne. Porada: Jeżeli jesteś samozatrudniony, decyzja o tym, czy skorzystasz z publicznego, czy ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego, należy do Ciebie. Prywatne ubezpieczenia zdrowotne różnią się jednak pod względem składki oraz dostępnych świadczeń. Poinformuj się dokładnie i zawsze porównuj kilka ofert. Pomocne w tym przypadku mogą okazać się poradnie migracyjny. Jako członek GKV (ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego) otrzymujesz Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego. Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego pokazuje się podczas każdej wizyty u lekarza. Koszty opieki lekarskiej są rozliczane bezpośrednio z kasą chorych. Nie musisz nic płacić. Uwaga: Może się zdarzyć, że lekarz zaleci Ci zabiegi, które nie są objęte podstawowym ubezpieczeniem. Możesz zdecydować, czy chcesz z nich skorzystać za dodatkową opłatą. Jeśli Twój współmałżonek mieszka w Niemczech i nie pracuje, możesz go również ubezpieczyć w ustawowym ubezpieczeniu zdrowotnym. W wyniku tego nie powstają dodatkowe koszty. To samo dotyczy Twoich dzieci (ubezpieczenie rodzinne). Jeżeli jesteś ubezpieczony w swoim kraju pochodzenia i w Niemczech przebywasz tylko tymczasowo, możesz skorzystać z leczenia w Niemczech, jeżeli okaże się to konieczne podczas Twojego pobytu, a więc kiedy nie możesz czekać do momentu powrotu do kraju. Dotyczy to świadczeń w związku z chorobami przewlekłymi oraz ciążą. Będzie Ci wówczas potrzebna Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). Wniosek o kartę powinieneś złożyć przed wyjazdem w kasie chorych w kraju pochodzenia. Jest ona wystawiana bezpłatnie. Jeżeli nie masz karty EKUZ, ponieważ np. jej wystawianie trwałoby zbyt długo, możesz złożyć wniosek o wydanie certyfikatu tymczasowo zastępującego EKUZ. Uwaga: kartę EKUZ honorują tylko gabinety lekarskie i szpitale działające w ramach publicznego systemu opieki zdrowotnej - nie jest ona uznawana w prywatnych placówkach. Jeżeli jedziesz do Niemiec tylko po to, żeby poddać się leczeniu, wynikające z tego koszty zostaną pokryte z Twojego zagranicznego ubezpieczenia zdrowotnego tylko wówczas, jeszcze wcześniej uzyskasz na to odpowiednią zgodę. Zgodę poświadcza odpowiedni druk (Dokument S2) od właściwej instytucji uprawnionej kraju, w którym jesteś ubezpieczony. Jeżeli przyjechałeś do Niemiec, aby szukać pracy, możesz zarejestrować się w niemieckim systemie opieki zdrowotnej. W tym celu musisz przedłożyć odpowiedni druk (Dokument S1) od Twojego dostawcy ubezpieczenia zdrowotnego w kraju pochodzenia w niemieckim towarzystwie ubezpieczeń. Będziesz wciąż objęty starym ubezpieczeniem, ale uzyskasz dostęp do pełnych świadczeń w Niemczech. Bez tego zgłoszenia – tylko z kartą EKUZ – otrzymasz tylko opiekę medyczną konieczną w czasie Twojego pobytu. Ogólne informacje na temat świadczeń z niemieckiego systemu ubezpieczeń społecznych w przypadku choroby, wypadku przy pracy i choroby zawodowej można znaleźć na stronach internetowych GKV i Zakładu Ubezpieczenia Wypadkowego (niem. Deutsche Gesetzliche Unfallversicherung, DGUV).