Niemieckie służby zatrudnienia mogą udzielić Ci wsparcia finansowego podczas przeprowadzania procedury uznania: jeżeli szukasz pracy, podczas procedury uznawania możesz otrzymać zwrot kosztów z budżetu pośrednictwa (niem. Vermittlungsbudget) np. za tłumaczenia, kopie poświadczone oraz poniesione opłaty. Służby zatrudnienia mogą również dofinansować Twój udział w kursach mających na celu integrację zawodową, polegających na zdobywaniu wiedzy zawodowej.

Osoby poszukujące pracy, jak również już pracujące, pod pewnymi warunkami mogą otrzymać zwrot kosztów dokształcania i poszerzania kwalifikacji. Jednak dokształcanie i zdobywanie kwalifikacji muszą umożliwiać uznanie zagranicznego świadectwa zawodowego i zwiększać szanse na rynku pracy.

O pokrycie kosztów należy najpierw zawnioskować w wyżej wymienionych przypadkach w odpowiedniej agencji pracy lub, w przypadku pobierania zasiłku dla bezrobotnych II, w urzędzie aktywizacji zawodowej. Jeżeli nie przysługuje Ci dofinansowanie od służby zatrudnienia, wejdź na stronę internetową poświęconą dodatkowi na uznanie kwalifikacji (niem. Anerkennungszuschuss) lub na stronę internetową IHK-FOSA, by poznać dodatkowe możliwości dofinansowania w ramach procedury uznawania. 

Uwaga: wniosek o przyznanie dotacji w ramach procedury uznawania kwalifikacji należy złożyć przed wnioskiem o uznanie wykształcenia zawodowego! Później nie można już ubiegać się o tę dotację. 

Doradztwa w zakresie dotacji w ramach procedury uznania udzielają również: 

1. Forschungsinstitut Betriebliche Bildung (fbb) gGmbH
   Tel.: +49 371 4 33 11 222
   E-Mail: anerkennungszuschuss@f-bb.de
2. Działająca na terenie całych Niemiec sieć IQ. 

Porada: Sieć IQ oferuje również doradztwo w zakresie szkoleń dostosowawczych. 

Koszty powstałe w związku z procedurą uznawania zgodnie z federalną ustawą o uznawaniu kwalifikacji lub ustawami o uznawaniu kwalifikacji poszczególnych krajów związkowych (np. za tłumaczenia, opłaty za sprawdzenie równoważności zagranicznych kwalifikacji zawodowych, a w szczególności za analizę kwalifikacji) mogą zostać zwrócone pod pewnymi warunkami. Wysokość i rodzaj zwracanych kosztów mogą się znacząco różnić w zależności od obszaru zawodowego. W związku z tym wnioskodawcy powinni wcześniej dowiedzieć się, jakie koszty i w jakiej wysokości są zwracane, a jakie nie. 

Doradztwa w zakresie uznawania kwalifikacji i kosztów w Niemczech udzielają następujące placówki: 
•    Sieć IQ w zakresie uznawania i kwalifikacji 
•    poradnie IQ na terenie całego kraju 
•    uznawanie kwalifikacji zawodowych, świadectw ukończenia szkół wyższych i innych szkół

Możliwości wsparcia podczas procedury uznawania
Niemieckie służby zatrudnienia mogą Ci udzielić wsparcia finansowego podczas procedury uznawania:
Jeżeli szukasz pracy, podczas procedury uznawania możesz otrzymać z budżetu pośrednictwa (niem. Vermittlungsbudget) zwrot kosztów np. tłumaczeń i poświadczonych kopii oraz poniesionych opłat. Służby zatrudnienia mogą również dofinansować Twój udział w kursach mających na celu integrację zawodową, polegających na zdobywaniu wiedzy zawodowej.

Osoby poszukujące pracy, jak również już pracujące, pod pewnymi warunkami mogą otrzymać zwrot kosztów dokształcania i poszerzania kwalifikacji. Jednak dokształcanie i zdobywanie kwalifikacji muszą umożliwiać uznanie zagranicznego świadectwa zawodowego i zwiększać szanse na rynku pracy.

O pokrycie kosztów należy najpierw zawnioskować w wyżej wymienionych przypadkach w odpowiedniej agencji pracy lub, w przypadku pobierania zasiłku dla bezrobotnych II, w urzędzie aktywizacji zawodowej.

Uwaga: jeżeli nie przysługuje Ci dofinansowanie od służb zatrudnienia, możesz złożyć wniosek o federalną dotację w ramach procedury uznawania. Ta dopłata do procedury uznawania jest przeznaczona szczególnie dla osób pracujących poniżej posiadanych kwalifikacji i uzyskujących bardzo niskie dochody. Federalna dopłata do procedury uznawania wynosi maksymalnie 600 euro i nie trzeba jej zwracać. Ważne jest, aby najpierw złożyć wniosek o dofinansowanie, a dopiero później rozpocząć procedurę uznania zagranicznych kwalifikacji zawodowych. Wniosek możesz złożyć np. w poradni uznawania kwalifikacji prowadzonej w ramach programu wsparcia Integracja przez kwalifikację (niem. Integration durch Qualifizierung, IQ) w Twojej okolicy . Obszerne informacje dotyczące dotacji w ramach procedury uznawania kwalifikacji znajdują się tutaj.

W ramach reformy dyrektywy UE z 2005 roku dnia 18 stycznia 2016 weszły w życie nowe ustalenia. Między innymi wprowadzono legitymacje zawodowe. Od 2016 roku istnieje możliwość uznawania zawodów aptekarza, pielęgniarza/pielęgniarki, fizjoterapeuty, przewodnika górskiego i pośrednika nieruchomości w formie elektronicznej (europejska legitymacja zawodowa). Dzięki temu certyfikatowi elektronicznemu procedura uznawania staje się znacznie szybsza i łatwiejsza. Wniosek można złożyć bezpośrednio przez stronę Your Europe prowadzoną przez Komisję Europejską.

Na stronie internetowej Anerkennung in Deutschland (uznawanie w Niemczech) znajdziesz szczegółowe informacje na temat procedury europejskiej legitymacji zawodowej. Znajdziesz tu również bezpośredni link do wniosku oraz film instruktażowy dostępny w wielu językach. 

Jeżeli, na przykład, posiadasz wykształcenie zawodowe zdobyte za granicą i nie możesz przedstawić wszystkich dokumentów w Niemczech, możesz wykorzystać analizę kwalifikacji jako praktyczny dowód swoich umiejętności zawodowych. Nie jest to egzamin, tylko 

• na przykład rozmowa na specjalistyczny temat z ekspertem w Twoim wyuczonym zawodzie, 
• prezentujesz swoje kompetencje podczas pracy próbnej lub 
• pracujesz na próbę w zakładzie.

Masz możliwość pokazania potencjalnemu pracodawcy, co możesz zrobić, a i sam pracodawca może lepiej ocenić Twoje umiejętności zawodowe.  
Wszystkie ważne informacje na ten temat oraz na temat wsparcia finansowego znajdują się pod tym linkiem. 

Nieregulowane zawody w Niemczech to w sumie około 300 zawodów, w których kształcenie odbywa się w systemie dualnym (szkoła zawodowa i kształcenie w zakładzie). Przykładami są: zawody rzemieślnicze, takie jak hydraulik, piekarz, stolarz, murarz, fryzjer. Zawody techniczne, takie jak elektronik, monter mechatronik, lub zawody handlowe, takie jak handlowiec przemysłowy, handlowiec handlu hurtowego i zagranicznego, urzędnik bankowy.

W przypadku tych zawodów nie ma regulacji prawnej dotyczącej wykonywania zawodu. W związku z tym nie jest konieczna żadna procedura uznawania w przypadku porównywalnego zawodu. Obywatele UE mogą zatem aplikować bezpośrednio na niemieckim rynku pracy. W tych przypadkach ocena kwalifikacji uzyskanych za granicą jest przeprowadzana przez pracodawcę.

Uznanie dyplomu w Niemczech może być jednak bardzo sensowne, aby uczynić Twoje zagraniczne kwalifikacje bardziej zrozumiałymi dla pracodawców i przedsiębiorstw. Ponadto kwalifikacje uznane za mające taką samą wartość ułatwiają dostęp do pracy za adekwatną płacę i do dokształcania zawodowego. Listę wszystkich zawodów w Niemczech, których wykonywanie wymaga kształcenia, można znaleźć tutaj.

W przypadku zagranicznych dyplomów wyższych uczelni związanych z zawodami nieregulowanymi takimi jak np. matematyk, ekonomista, dziennikarz itp. również nie wymaga się uznania.

Co to są zawody regulowane?

Większość zawodów w Niemczech nie jest regulowanych. Ocena równoważności ma różną funkcję w przypadku zawodów regulowanych i nieregulowanych. Zawód regulowany to zawód, który może być wykonywany jedynie po przedstawieniu zaświadczenia posiadania określonych kwalifikacji. Są to na przykład zawody medyczne, zawody prawnicze, zawód nauczyciela w szkołach państwowych oraz zawody w służbie publicznej (na przykład żołnierz lub policjant). Również zawody akademickie mogą być regulowane, chodzi tu np. o kształcenie architektów lub inżynierów. Na stronie internetowej Federalnej Agencji Pracy oraz na wielojęzycznej stronie internetowej komisji UE można sprawdzić, które zawody są regulowane i wymagają uznania. Link do wyszukiwarki uznawanych kwalifikacji przekieruje Cię bezpośrednio do instytucji, która przeprowadzi dla Ciebie procedurę uznawania kwalifikacji.    

Z reguły za procedurę pobierane są opłaty. Mogą się one znacznie różnić i zależeć od zasad dotyczących opłat dla właściwego organu oraz nakładów wymaganych do przeprowadzenia procedury. Aktualnie opłaty wynoszą pomiędzy 25 EUR a 1000 EUR.
IHK FOSA i izby rzemieślnicze żądają, w zależności od nakładów na procedurę, od 100 EUR do 600 EUR. W przypadku odmowy uznania należy liczyć się z tym, że do zapłaty będą koszty rzędu pomiędzy 100 EUR a 200 EUR.

Właściwy organ sprawdzi, czy kwalifikacje uzyskane za granicą są równoważne z odpowiadającym im porównywalnym niemieckim zawodem. Dyplom jest równoważny, jeśli nie ma istotnych różnic między Twoim zagranicznym dyplomem a stosownym dyplomem niemieckim. 
Oprócz wykształcenia właściwy organ uwzględnia również doświadczenie zawodowe zdobyte przez kandydata w kraju lub za granicą. Wszelkie stwierdzone istotne różnice mogą zostać zrekompensowane przez odpowiednie doświadczenie zawodowe lub dokształcanie.

W zasadzie procedura uznawania zostaje zakończona w ciągu trzech miesięcy od złożenia kompletnych dokumentów we wniosku, tzn. okres rozpoczyna się dopiero po złożeniu wszystkich niezbędnych dokumentów. W szczególnie trudnych przypadkach może zostać jednorazowo przedłużona. Dzieje się tak w przypadku braku zaświadczeń, które muszą być uzyskane z zagranicy lub gdy przeprowadzana jest analiza kwalifikacji. Jeżeli Twój zawód zdobyty za granicą zostanie uznany za w pełni równoważny z porównywalnym niemieckim wykształceniem, będzie Ci przysługiwać takie samo traktowanie oraz wynagrodzenie, jak niemieckim pracownikom.

W przypadku częściowej równoważności w określonych obszarach istnieją znaczne różnice między Twoimi kwalifikacjami oraz niemieckimi kwalifikacjami porównawczymi. Orzeczenie w szczegółowy sposób wskazuje luki, abyś mógł je wyrównać dzięki odpowiednio dobranym szkoleniom dostosowawczym.

Rzadko się zdarza, żeby orzeczenie stwierdzało całkowity brak równoważności, ponieważ przed procedurą uznania wnioskodawcy otrzymują kompleksowe doradztwo w tym zakresie. 

Większość zawodów w Niemczech nie jest regulowanych. Ocena równoważności ma różną funkcję w przypadku zawodów regulowanych i nieregulowanych. Zawód regulowany to zawód, który może być wykonywany jedynie po przedstawieniu zaświadczenia posiadania określonych kwalifikacji. Są to na przykład zawody medyczne, zawody prawnicze, zawód nauczyciela w szkołach państwowych oraz zawody w służbie publicznej (na przykład żołnierz lub policjant). Również zawody akademickie mogą być regulowane, chodzi tu np. o kształcenie architektów lub inżynierów. Na stronie internetowej Federalnej Agencji Pracy oraz na wielojęzycznej stronie internetowej komisji UE można sprawdzić, które zawody są regulowane i wymagają uznania. Link do wyszukiwarki uznawanych kwalifikacji przekieruje Cię bezpośrednio do instytucji, która przeprowadzi dla Ciebie procedurę uznawania kwalifikacji.    

Dla zawodów wymagających kształcenia i doszkalania w Europie od 2005 roku wystawiane są tzw. suplementy do świadectwa (Certificate Supplements). Suplementy do świadectwa Europass ułatwiają osobom trzecim (np. pracodawcom czy instytucjom uznającym kwalifikacje zawodowe) stwierdzenie, które kwalifikacje i kompetencje zostały uzyskane w ramach świadectwa, oraz porównanie różnych świadectw. Suplementy w zwięzły sposób opisują ścieżkę edukacyjną, profil kompetencyjny danej kwalifikacji, a także możliwe obszary zawodowe i uprawnienia do podjęcia kształcenia na kolejnym etapie. Te najważniejsze informacje i wskazówki umożliwiające orientację ułatwiają wejście na europejski rynek pracy.
Od 2005 roku funkcjonuje również suplement do dyplomu studiów uniwersyteckich (Diploma Supplement), który jest automatycznie wystawiany przez europejskie uczelnie dla większości kierunków studiów. Suplementy do dyplomu istnieją w 48 państwach Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego (EHEA), jak również w Turcji oraz w Federacji Rosyjskiej.

Uwaga: suplementy do świadectwa Europass dla zawodów wymagających kształcenia i doszkalania dualnego udostępnia do pobrania w języku niemieckim, angielskim i francuskim Federalny Instytut Kształcenia Zawodowego (niem. Bundesinstitut für berufliche Bildung, BIBB).

Za sporządzenie suplementów do świadectwa Europass w obszarze kształcenia i doskonalenia zawodowego zgodnie z obowiązującymi w poszczególnych krajach związkowych regulacjami prawnymi odpowiedzialni są ministrowie kultury, edukacji i oświaty krajów związkowych oraz sekretariat Konferencji Ministrów Kultury, Edukacji i Oświaty. Udostępniane przez nich suplementy do świadectwa sporządzane są w języku niemieckim, angielskim i francuskim.  

Więcej informacji na temat Europass i wchodzących w jego skład dokumentów znajdziesz tutaj.