Jeżeli jesteś zatrudniony na terenie Niemiec, to z zasady podlegasz obowiązującym w Niemczech przepisom z zakresu ubezpieczenia społecznego.

Uwaga! W przypadku szczególnych form zatrudnienia dopuszcza się wyjątki od tej zasady. Dotyczą one niektórych pracowników delegowanych, pracowników przygranicznych oraz osób pracujących w różnych krajach UE.

Twój pracodawca musi zgłosić Cię do ubezpieczenia społecznego. Oznacza to, że pracodawca ma przekazać do właściwej kasy ubezpieczenia zdrowotnego Twoje następujące dane:

• nazwisko,
• adres,
• numer ubezpieczenia
• obywatelstwo,
• wynagrodzenie oraz informacje o rodzaju wykonywanej pracy.

To zgłoszenie gwarantuje, że pracodawca będzie odprowadzał składki na ubezpieczenie społeczne. Aby pracodawca mógł dopełnić swoich obowiązków, musisz podać mu wszystkie potrzebne dane. W tym zakresie podlegasz obowiązkowi współdziałania.

Uwaga! Pracodawca jest obowiązany przekazać Ci kopię danych, które zgłosił do ubezpieczenia. W przypadku naruszenia obowiązku zgłoszenia, zarówno na pracodawcę, jak i na Ciebie mogą zostać nałożone sankcje.

W niektórych branżach pracodawca musi zgłosić do ubezpieczenia pracownika jeszcze przed podjęciem przez niego zatrudnienia:

• w budownictwie,
• w lokalach gastronomicznych lub hotelach,
• w spedycji,
• w transporcie i związanych z transportem usługach logistycznych,
• w firmach zajmujących się sprzątaniem obiektów,
• w przetwórstwie mięsa.

Oznacza to, że w ramach obowiązku współdziałania Ty również musisz podać pracodawcy wymagane dane jeszcze przed podjęciem zatrudnienia. Ponadto zawsze powinieneś mieć przy sobie dowód osobisty na wypadek ewentualnej kontroli.
Więcej informacji na temat procedury zgłoszenia i składek ubezpieczeniowych uzyskasz w Niemieckim Ubezpieczeniu Emerytalno-Rentowym (Deutsche Rentenversicherung), a także na stronach internetowych poszczególnych kas ubezpieczenia zdrowotnego.

Rada: po przekazaniu danych do ubezpieczenia otrzymasz numer ubezpieczenia społecznego, który zachowa ważność do końca Twojego życia. Numer ten pozwala na gromadzenie i przetwarzanie wszystkich danych potrzebnych do ustalenia prawa do świadczeń emerytalno-rentowych, dlatego przechowuj go w bezpiecznym miejscu.

Najlepiej umówić się na osobistą konsultację w najbliższej poradni. Centra konsumenckie  i Stiftung Warentest pomogą Ci wybrać odpowiednie dla Ciebie dobrowolne ubezpieczenie.

System ubezpieczenia społecznego w Niemczech zapewnia zabezpieczenie w przypadku najpowszechniejszych zdarzeń losowych. Jeżeli w czasie zatrudnienia w Niemczech podlegasz obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu, to z zasady obejmują Cię następujące rodzaje ubezpieczenia ustawowego:

• ustawowe ubezpieczenie zdrowotne (gesetzliche Krankenversicherung), które pokrywa koszty wizyt u lekarza oraz koszty lekarstw i terapii,
• ustawowe ubezpieczenie pielęgnacyjne (gesetzliche Pflegeversicherung), które zapewnia podstawowe zabezpieczenie osobom wymagającym stałej opieki z powodu choroby,
• ustawowe ubezpieczenie wypadkowe (gesetzliche Unfallversicherung), które pokrywa koszty leczenia i powrotu do życia zawodowego po wypadku przy pracy lub po chorobie zawodowej. Z tego ubezpieczenia wypłacane jest wtedy wynagrodzenie (Lohnersatz) w czasie niezdolności do pracy oraz świadczenia rentowe, włącznie z rentą rodzinną, w przypadku wystąpienia trwałego uszczerbku na zdrowiu.
• ustawowe ubezpieczenie od bezrobocia (gesetzliche Arbeitslosenversicherung), które w określonych warunkach wypłaca zasiłek na czas szukania pracy oraz zapewnia doradztwo i pośrednictwo przy poszukiwaniu zatrudnienia.
• ustawowe ubezpieczenie emerytalno-rentowe (gesetzliche Rentenversicherung), które pokrywa koszty świadczeń rehabilitacyjnych oraz wypłaca emerytury i renty w przypadku ograniczenia zdolności do pracy lub śmierci ubezpieczonego.

Za ochronę ubezpieczeniową płacisz stałą stawkę procentową od dochodu. Część kosztów z tego tytułu ponosisz sam, a część – Twój pracodawca. Składki są potrącane bezpośrednio z Twojego wynagrodzenia.

W Niemieckim Ubezpieczeniu Emerytalno-Rentowym funkcjonuje wydział kontroli, który co najmniej raz na 4 lata przeprowadza czynności sprawdzające u pracodawców w zakresie prawidłowego naliczania i odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne za pracowników. Gdy zachodzi podejrzenie nieprawidłowości, wydział ten może przyspieszyć termin kontroli.

Kontrole dopełnienia obowiązków zgłoszeniowych przeprowadza także administracja celna (jednostka ds. kontroli nielegalnego zatrudnienia). Więcej informacji na temat sposobu, w jaki służby celne weryfikują przypadki nielegalnej pracy, znajdziesz na tej stronie internetowej (brak wersji PL).

Przypadki, w których pracodawca nie przestrzega obowiązków zgłoszenia do ubezpieczenia, odprowadzania składek i prowadzenia dokumentacji pracowniczej, są kwalifikowane jako nielegalne zatrudnienie (§ 1 ust. 2 nr 1 ustawy o przeciwdziałaniu nielegalnemu zatrudnieniu – SchwarzArbG). Jeżeli kontrola wykaże nieprawidłowości w płatnościach, pracodawca będzie musiał odprowadzić zaległe składki oraz dodatkowo wnieść opłatę za opóźnienie w ich przekazaniu.

Ponadto pracodawca może zostać ukarany grzywną w wysokości do 50 000 Euro (§ 111 ust. 1 IV księgi kodeksu socjalnego, § 8 SchwarzArbG), a w niektórych przypadkach może także ponieść odpowiedzialność karną (§ 266a kodeksu karnego – StGB). Pracodawca podlega karze zarówno w przypadku, gdy nie odprowadza do ubezpieczenia swojej części składek, jak też wtedy, gdy nie odprowadza składek za pracownika.

Jeżeli pracownik nie dopełni obowiązku współdziałania – poda dane nieprawdziwe lub niewystarczające albo nie przekaże danych na czas – może zostać ukarany grzywną w wysokości do 5000 euro (§ 111 ust. 1 nr 4 IV księgi kodeksu socjalnego, § 8 SchwarzArbG).

Jeżeli administracja celna zażąda od Ciebie informacji potrzebnych do sprawdzenia, czy Twoja praca jest legalna, to musisz ich dostarczyć. Będziesz wtedy musiał przedstawić np. zestawienie godzin pracy lub inne dokumenty poświadczające czas i rodzaj wykonywanej pracy.